Εγγραφο 5 - Κρητικός Κήρυξ, Τρίτη 13 Ιουλίου 1943:

Στην περιοχή Διακονιάρης, που είχαν συγκεντρώσει οι γερμανοί τους 190 ομήρους από τα χωριά της Πεδιάδας, μετά το σαμποτάζ του αεροδρομίου Καστελλίου και την ανατίναξη των βενζινών των Πεζών, μετέβη ο Ιωάννης Πασαδάκης. Εκεί τον περίμεναν οι κοινοτάρχες της Πεδιάδας (οι οποίοι ήταν κατά το πλείστον διορισμένοι από τις αρχές κατοχής). Ο Πασαδάκης μίλησε προς τους κοινοτάρχες και προς τους ομήρους τους οποίους τελικά απελευθέρωσε ύστερα από εντολή του Διοικητού Φρουρίου Κρήτης Μπρούνο Μπρώϋερ.

Την 10ην πρωινήν της προχθές Κυριακής, ο εν τη πόλει μας ευρισκόμενος Υπουργός Γεν. Διοικητής Κρήτης κ. Ιωάννης Πασαδάκης συνοδευόμενος υπό του κ. Επιθεωρητού του Φρουραρχείου, του κ. Νομάρχου, του κ. Διοικητού της Χωρ/κής και του ημετέρου Διευθυντού κ. Βάρβογλη, μετέβη εις το χωρίον Πεζά, ένθα κατόπιν προσκλήσεως είχον συγκεντρωθεί άπαντες οι κοινοτάρχαι της περιφερείας και αρκετός κόσμος των πέριξ χωρίων.

Τους επισήμους υπεδέχθησαν οι Πρόεδροι των κοινοτήτων Πεδιάδος εν σώματι, εκ μέρους δε των κατοίκων του χωρίου Πεζών, προσεφώνησε τον κ. Υπουργόν, η διδασκάλισσα Δις Ευαγγελία Παναγιωτάκη, δι’εμπνευσμένου λόγου ον λόγω ελλείψεως χώρου εν τω σημερινώ μας φύλλω, θέλομεν δημοσιεύσει εις το αυριανόν.

Προς τους συγκεντρωθέντας, ο κ. Υπουργός ωμίλησεν επί των προσφάτων λυπηρών γεγονότων της νήσου συνεπεία πράξεων σαμποτάζ και ετόνισε την ανάγκην όπως ο πληθυσμός παρακολουθή και καταγγέλλη αυθωρεί πάσιν κίνησιν των διαφόρων σαμποτέρ, ήτις ως είπεν, ουδένα άλλον σκοπόν έχει, ειμί να ρίπτη τον πληθυσμόν εις μεγάλα δεινά.

Ευρίσκομαι από της προχθές εδώ, εσυνέχισεν ο κ. Υπουργός, εκτελών εντολήν του Αξιοτίμου Διοικητού του Φρουρίου Κρήτης, όστις ευηρεστήθη ν’αποδεχθή παράκλησίν μου περί απολύσεως των συλληφθέντων ενταύθα ομήρων, συνεπεία των τελευταίων σαμποτάζ.

Αι αρχαί κατοχής, ετόνισεν ο κ. Υπουργός, ενδιαφέρονται ζωηρώς δια την γαλήνην της νήσου και έχουν την εύλογον απαίτησιν από τον πληθυσμόν να συμβάλλη και αυτός εις την παγίωσιν αυτής. Δια τον λόγον τούτον, οφείλομεν πάντες ανεξαιρέτως να επαγρυπνώμεν δια την διατήρησιν της τάξεως ταύτης και να ματαιώνωμεν ενεργώς εφ’όσον υποπίπτει εις την αντίληψίν μας, κάθε απόπειραν των σαμποτέρ όπως μας θέσουν αντιμετώπους με τον στρατόν κατοχής.

Ακολούθως ο κ. Υπουργός ανεφέρθη εις τον αγώνα ον διεξάγει η Γερμανία υπέρ της Ευρώπης και ετόνισε ότι ο Ελληνικός λαός δεν πρέπει να δίδει πίστιν εις αντίθετον προπαγάνδαν, διότι η Γερμανία είναι πανίσχυρος και θα κρατήση οπωσδήποτε την Κρήτην μέχρι πέρατος του εν Ευρώπη αγώνος της. Είναι γνωστόν άλλως τε, εσυνέχισε ο κ. Υπουργός, ότι ο γερμανικός στρατός δεν ήλθεν εις την Κρήτην δια να βλάψη ημάς αλλά να εκδιώξει τους Άγγλους, οίτινες κατέκλυσαν την χώραν μας δια να την θέσουν αντιμέτωπον της Γερμανίας.

Είτα ο κ. Υπουργός εκάκισε την αγγλικήν πολιτικήν, ήτις είναι πολιτική καταστροφής δια την Ευρώπην ως συνεργαζομένην με τον εβραϊσμόν και τον μπολσεβικισμόν, όστις απεργάζεται την συντριβήν του πολιτισμού.

Τέλος ο κ. Υπουργός, εξώρκισε τους παρισταμένους όπως διάγουν εν νομιμοφροσύνην και ητήσατο την συνδρομήν αυτών εις το βαρύ έργον του προς αποκατάστασιν ενός ρυθμού ομαλότητος και τάξεως εν τη νήσω.



Έγγραφο 6 – Κρητικός Κήρυξ, Τετάρτη 14 Ιουλίου 1943

Την προσφώνηση του Πασαδάκη στο χωριό Πεζά, έκανε εκ μέρους των κατοίκων, η δασκάλα Ευαγγελία Παναγιωτάκη. Μπορεί κανείς να πει ότι ο λόγος της δασκάλας δεν αρμόζει σε ελληνίδα και πατριώτισσα, αλλά σε άνθρωπο ανήκοντα στο κατοχικό καθεστώς.

Όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι. Στο χωριό Πεζά έγινε εννέα μέρες πριν ένα σαμποτάζ και ανατινάχτηκαν χιλιάδες γαλόνια βενζινών, όπως και το αεροδρόμιο του Καστελλίου λίγα χιλιόμετρα μακρύτερα. Δίπλα από τον Πασαδάκη, μέσα στα σύρματα, είναι κλεισμένοι 190 πατριώτες, πολλοί απ’αυτούς χωριανοί της δασκάλας με αβέβαιο μέλλον. Κάποιος έπρεπε να προσφωνήσει τον Πασαδάκη. Η δασκάλα δέχτηκε. Θυσίασε τον εαυτό της να χαρακτηριστεί γερμανόφιλη και έκανε την προσφώνηση. Το ζητούμενο ήταν να απελευθερωθούν οι όμηροι. Η δασκάλα ήταν πατριώτισσα και προσφέρφηκε εθελοντικά. Όπως μαρτυρούν σήμερα και οι χωριανοί της, ο λόγος της προς τον Πασαδάκη καμιά σχέση δεν είχε με την δράση της που ήταν πάντα προς την κατεύθυνση της αντίστασης και της ελευθερίας του τόπου μας.

Κατά την μετάβασιν του Υπουργού Γενικού Διοικητού Κρήτης κ. Πασαδάκη εις το χωρίον Πεζά κατά την παρελθούσαν Κυριακήν, περί ης σχετική στήλη του χθεσινού φύλλου μας προσεφώνησεν εν αυτόν δια της κατωτέρω εμπνευσμένης προσλαλιάς εκ μέρους των κατοίκων Πεζών, η διδασκάλισσα δις Ευαγγελία Παναγιωτάκη :

“Η κοινότης Πεζών δεχομένη σήμερον τον Γενικόν Διοικητήν Κρήτης μετά των αρχών κατοχής αισθάνεται χαράν ανεκλάλητον επί τη αφίξει εκείνου όστις απάσας τας σωματικάς και πνευματικάς αυτού δυνάμεις διαθέτει προς το συμφέρον και εξυπηρέτησιν της πατρίδος κατά τας κρισίμους ταύτας στιγμάς που διέρχεται αύτη καθώς και ολόκληρος η ανθρωπότης.

Συναισθανόμενοι δε το μέγεθος των θυσιών και υπηρεσιών σας σας ευχαριστούμεν και σας ευγνωμονούμεν παρακαλούμεν δε τον Ύψιστον να διαφυλάττη υμάς υγιά ίνα αι στιβαραί υμών χείρες κατευθύνουν το σκάφος της Κρήτης όπου και όπως δει, υποσχόμεθα δε και ημείς την πλήρη συμμόρφωσιν και υπακοήν προς τας εκάστοτε διδομένας διαταγάς υμών και των αρχών κατοχής.

Οι κάτοικοι των Πεζών και οι Κοινοτάρχαι της Πεδιάδος σας απευθύνουν επί τη αφίξει σας το καλώς ήλθατε.

Έγγραφο 7 – Κρητικός Κήρυξ, Πέμπτη 15 Ιουλίου 1943

Αφού απελευθερώθηκαν οι 190 όμηροι από τα Πεζά, ο Πασαδάκης αναχωρεί για την έδρα του τα Χανιά, κάνοντας δηλώσεις στην εφημερίδα Κρητικός Κήρυξ:

Ο πληθυσμός της Κρήτης οφείλει εις τας δυσκόλους περιστάσεις που διερχόμεθα να διατηρήση ψυχραιμίαν, αλλά και να κατανοήση καλώς ότι η διαγωγή του έναντι των στρατευμάτων κατοχής πρέπει να είναι άμεμπτος και ότι ούτε καν δέον να σκέπτηται ότι είναι δυνατόν να προβή εις εχθρικήν τινά ενέργειαν εναντίον των έστω και την ελαχίστην.

Η τήρησις αυστηράς ουδετερότητος εκ μέρους όλων των κατοίκων των κοινοτήτων είναι απολύτως επιβεβλημένη, διότι και η ελαχίστη εχθρική πράξις εναντίον των στρατευμάτων κατοχής εάν λάβη χώρα εις μίαν Κοινότητα, είναι δυνατόν να προκαλέση την πλήρη καταστροφήν της κοινότητας ταύτης. Ο πόλεμος ούτος έχει το δίκαιόν του, το οποίον διαφέρει εντελώς από το δίκαιον των περιστάσεων της ειρήνης, ο δε πληθυσμός πρέπει να κατανοήση ότι δέον να συμμορφούται απαρεγκλίτως προς αυτό.

Οι πρόκριτοι των κοινοτήτων έχουν ευθύνην να παρακολουθούν και να επιβλέπουν την τήρησιν εκ μέρους των κατοίκων της Κοινότητός των, των διατάξεων της ουδετερότητος. Αυτοί ως έχοντες επιρροήν και εισακουόμενοι από τους άλλους κατοίκους, δέον ν’αντιληφθούν την ευθύνην των εις τας κρισίμους αυτάς περιστάσεις και συνεργαζόμενοι μετά του προέδρου της Κοινότητος, και ενισχύοντες αυτόν πρέπει να παρακολουθούν διαρκώς την στάσιν και τας κινήσεις όλων των κατοίκων και ιδία των ανυποτάκτων στοιχείων της κοινότητος, και να συγκρατούν ταύτα από οιανδήποτε δράσιν ή ενέργειαν εναντίον των στρατευμάτων κατοχής.

Προσεχώς πρόκειται να προβώ επισήμως εις τον διορισμόν εις εκάστην κοινότητα μιας επιτροπής προκρίτων η οποία θα περιλαμβάνη τα σπουδαιότερα πρόσωπα της Κοινότητος από πάσης απόψεως, και εις την επιτροπήν ταύτην θα αναθέσω υπό την προεδρίαν του προέδρου της Κοινότητος την επίβλεψιν του ζητήματος της τηρήσεως των κανόνων της απολύτου ουδετερότητος των κατοίκων της περιφερείας των. Η επιτροπή αύτη οφείλει να παρακολουθή πάντοτε αγρύπνως όχι μόνον τα ζωηρά στοιχεία της Κοινότητος και να θέτει αυτά εις την θέσιν των δια να μην προβούν τυχόν εις ενέργειαν τινά ήτις θα καταστρέψη την κοινότητα, αλλά και παν ξένον πρόσωπον το οποίον θα εμφανισθή εις την περιφέρειάν των, και το οποίον δια ενεργείας του τινάς εναντίον των στρατευμάτων θα προκαλέση την επιβολήν ποινών ίσως αυστηροτάτων εις βάρος των κατοίκων της Κοινότητος εις ους κατ’ανάγκην θα αποδοθούν αι ενέργειαι αύται των αγνώστων κακοποιών.

Εν συντόμω ειπείν, αι περιστάσεις είναι πολύ δύσκολοι. Τα στρατεύματα κατοχής έχουν την δικαίαν αξίωσιν να μη προβαίνη ο πληθυσμός ούτε εις την ελαχίστην πράξιν εναντίον των, και οι κάτοικοι έχουν υποχρέωσιν να συμμορφωθούν προς την αξίωσιν ταύτην, και όχι μόνον να μη δίδουν σημασίαν εις τα διάφορα κακοποιά πρόσωπα τα οποία εμφανίζονται ως δήθεν πατριώται, αλλά και να αντιδρούν μετά σθένους και αποφασιστικότητος εναντίον των.

Δεν πρέπει να αφήσωμεν να παρασυρθή ο πληθυσμός από τα πρόσωπα αυτά τα οποία χρησιμοποιεί η ξένη προπαγάνδα εν συνεργασία με κουμουνιστικά στοιχεία, διότι τούτο θα γίνει αφορμή της πλήρους καταστροφής μας. Ευθύς λοιπόν από τώρα οι Πρόκριτοι των χωρίων πρέπει να αντιληφθούν τας μεγάλας ευθύνας των έναντι των ομοχωρίων των και της όλης Κρήτης και να λάβουν αποφασιστικήν στάσιν, εις το ζήτημα τούτο, τόσον προς το ίδιον αυτών συμφέρον όσον και χάριν του όλου πληθυσμού της Κρήτης, η οποία περιμένει από την σωφροσύνην των και την δραστηρίαν επιβολήν των να σωθή εις τας δυσκόλους αυτάς πολεμικάς περιστάσεις που διερχόμεθα.

συνεχίζεται