Το έγγραφο της εκτέλεσης
(μεταφρασμένο )
Περιφερειακή Διοίκηση Ηρακλείου
Ομάδα Μυστικής Ηράκλειο 5 Ιουλίου 1943
Στρατιωτικής Αστυνομίας
Εξωτερικός Σταθμός Ηρακλείου
Προς τον Διοικητή της 22ας Μεραρχίας Πεζικού
Τόπο Μάχης Φρουρίου
Αφορά : Ανακοίνωση για τις διαταχθείσες εκτελέσεις
Σύμφωνα με την διαταγή υποβάλλουν οι υπογραφόμενες υπηρεσίες τα αναφερθέντα ονόματα προς εκτέλεση :
1. Φουντουκίδης Γεώργιος, του Μιχαήλ, γεννηθείς το 1916 στο Σοχούμ, της Σοβιετικής Ρωσίας, κάτοικος Χανίων, μαραγκός, ανύπαντρος, 1 παιδί, ήταν πάντα κομμουνιστικά σε δράση, ύποπτος κατασκοπείας.
2. Προνάκης Δημήτριος, του Δράκου, γεννηθείς το 1912 στην Κάτω Βιάννο, κάτοικος Κάτω Βιάννου, οδηγός αυτοκινήτου, παντρεμένος, 1 παιδί.
Βρέθηκε με προκηρύξεις εχθρικής προπαγάνδας. (κομμουνιστική δραστηριότητα )
3. Προνάκης Ιωάννης, του Δράκου, γεννηθείς το 1908 στην Κάτω Βιάννο, κάτοικος Ηρακλείου, οδηγός αυτοκινήτου, παντρεμένος, 4 παιδιά. Βρέθηκε με προκηρύξεις εχθρικής προπαγάνδας. (κομμουνιστική δραστηριότητα )
4. Μανουράς Κωνσταντίνος, του Αντρέα, γεννηθείς το 1904 στον Άγιο Μάμα, κάτοικος Αρκαλοχωρίου, επιθεωρητής, παντρεμένος, εχθρική προπαγάνδα, ύποπτος κατασκοπείας.
5. Κριτσωτάκης Εμμανουήλ, του Ευαγγέλου, γεννηθείς το 1916 στο Μουχτάρω, κάτοικος εκεί, μαραγκός, ανύπαντρος, εχθρική προπαγάνδα, ύποπτος κατασκοπείας.
6.Σταυρακάκης Μιχαήλ, του Στυλιανού γεννηθείς το 1917 στο Καστέλλι, κάτοικος εκεί, ανύπαντρος, ζωηρή εχθρική προπαγάνδα, ύποπτος κατασκοπείας.
7. Μετοχιανάκης Μιχαήλ, του Εμμανουήλ, γεννηθείς το 1923 στο Λιλιανό, κάτοικος εκεί, οδηγός αμάξης, ανύπαντρος, εχθρική προπαγάνδα, ύποπτος κατασκοπείας.
8. Αραβαντινός Διονύσιος, του Γεράσιμου, γεννηθείς το 1905 στην Κεφαλονιά, κάτοικος Ηρακλείου, εργάτης, ανύπαντρος, επανειλημμένως τιμωρημένος εγκληματίας.
9. Δουκιαντζάκης Αντώνιος, του Εμμανουήλ, γεννηθείς το 1912 στη Γέργερη, κάτοικος εκεί, εργάτης, ανύπαντρος, επανειλημμένως τιμωρημένος εγκληματίας.
10. Μανωλάκης Εμμανουήλ, του Γεωργίου, γεννηθείς το 1920, στο Κατωφύγι, κάτοικος εκεί, εργάτης, ανύπαντρος, επανειλημμένως τιμωρημένος εγκληματίας.
11. Χατζάκης Νικόλαος, του Ελευθερίου, γεννηθείς το 1924 στον Άγιο Βασίλειο, κάτοικος εκεί, εργάτης, ανύπαντρος, επανειλημμένως τιμωρημένος εγκληματίας.
12. Καστελλιανάκης Μιχαήλ, του Δημητρίου, γεννηθείς το 1926 στην Κόξαρη, κάτοικος εκεί, εργάτης, επανειλημμένως τιμωρημένος εγκληματίας.
13. Χάιμ Μιχαήλ, του Ισαάκ, γεννηθείς το 1904 στην Κέρκυρα, κάτοικος Ηρακλείου, καπελοποιός, παντρεμένος, 2 παιδιά, πολιτικά ύποπτος Εβραίος.
14. Σάμπατον Ηλίας, του Σάμπατον, γεννηθείς το 1902 στα Χανιά, κάτοικος Ηρακλείου, γυρολόγος, παντρεμένος, 2 παιδιά, πολιτικά ύποπτος, Εβραίος.
15. Ελχαίς Αβραάμ, του Ισαάκ, γεννηθείς το 1870 στο Ηράκλειο, κάτοικος Ηρακλείου, υδραυλικός, παντρεμένος, 11 παιδιά, πολιτικά ύποπτος, Εβραίος.
16. Βελένης Δαβίδ, του Σαμουήλ, γεννηθείς το 1902 στην Κέρκυρα, κάτοικος Ηρακλείου, μαραγκός, παντρεμένος, 2 παιδιά, πολιτικά ύποπτος, Εβραίος.
17. Ελχαίς Ιάκωβος, του Αβραάμ, γεννηθείς το 1900 στο Ηράκλειο, κάτοικος εκεί, υδραυλικός, παντρεμένος, 2 παιδιά, πολιτικά ύποπτος, Εβραίος.
18. Αβικαδώρ Σίμων, του Ματθαίου, γεννηθείς το 1911 στα Χανιά, κάτοικος Ηρακλείου, υπάλληλος, παντρεμένος, 3 παιδιά, πολιτικά ύποπτος, Εβραίος.
19. Χρονάκης Ιωάννης, του Γεωργίου, γεννηθείς το 1920, στις Άνω Ασίτες, κάτοικος εκεί, γεωργός, ανύπαντρος, δραστήριος εχθρός των Γερμανών, βαρύς εγκληματίας.
20. Το όνομα έχει διαγραφεί στο πρωτότυπο και είναι αδύνατο να διαβαστεί.
Ακολουθούν υπογραφές των Γερμανών :
Το πρώτο όνομα είναι δυσανάγνωστο, Υπολοχαγός Περιφερειακός Διοικητής, δυσανάγνωστο επίσης Γραμματέας της Στρατιωτικής Αστυνομίας
Εγκρίθηκε 6.7.43
Υπογραφή Μύλλερ
Η εκτέλεση τερματίστηκε την 5.25 π.μ.
Ο θάνατος επήλθε με τουφεκισμό 6.7.43 υπογραφή Κνέμπελ υπογραφή του (ιατρού ) δρ. (δυσανάγνωστο ) βοηθός ιατρού.
Για την ορθότητα της αντιγραφής (όνομα δυσανάγνωστο).
Ο Κριτσωτάκης Μανόλης από το Μουχτάρω, ο Μετοχιανάκης Μιχάλης από το Λιλιανό και ο Σταυρακάκης Μιχάλης από το Καστέλλι ήταν τα θύματα του Δήμου Καστελλίου μετά το σαμποτάζ της 5ης Ιουλίου 1943.
Ο Μανουράς Κωνσταντίνος συνελήφθη από τους γερμανούς στο Αρκαλοχώρι την Δευτέρα 5 Ιουλίου.
Τα αδέρφια Προνάκηδες ( Γιάννης και Δημήτρης ), από την Κάτω Βιάννο, ήταν στην γερμανική φυλακή γιατί βρέθηκαν σημειώματα στο λεωφορείο τους προς τους Αντιστασιακούς του Ηρακλείου. Από την φυλακή οδηγήθηκαν στο απόσπασμα.
Ο Δουκιαντζάκης Αντώνης από την Γέργερη, ο Μανωλάκης Εμμανουήλ από το Κατωφύγι, ο Χατζάκης Νικόλαος από τον Άγιο Βασίλειο ο Αραβαντινός Διονύσιος από την Κεφαλονιά και ο Καστελλιανάκης Μιχάλης από την Κόξαρη ήταν κρατούμενοι στην φυλακή για ποινικά αδικήματα.
Και αυτοί οδηγήθηκαν στο απόσπασμα εκείνο το πρωινό της 5ης Ιουλίου. Δεν είχαν όμως οι γερμανοί κανένα δικαίωμα να τιμωρήσουν αυτούς τους ανθρώπους. Είχαν δικαστεί από την ελληνική δικαιοσύνη και εξέτιναν την ποινή τους.
Ο Φουντουκίδης Γεώργιος από τα Χανιά κρατούμενος κι αυτός των γερμανικών φυλακών, τουφεκίστηκε με την αιτιολογία ότι ήταν κομουνιστής.
Ο Χρονάκης Γιάννης οδηγήθηκε κι αυτός στο απόσπασμα από τα γερμανικά κρατητήρια, γιατί ήταν στην Αντίσταση και είχε δραπετεύσει τέσσερις φορές από τα χέρια των γερμανών.
Όλοι οι παραπάνω με έξι Εβραίους του Ηρακλείου, τουφεκίστηκαν στις 6 Ιουλίου 1943 σε αντίποινα για το σαμποτάζ στο αεροδρόμιο Καστελλίου και την ανατίναξη των αποθηκών βενζινών στα Πεζά.
Την ίδια μέρα τουφεκίστηκαν και 10 πατριώτες στην Φορτέτσα του Ρεθύμνου και 20 πατριώτες στην Αγυιά των Χανίων.
Έτσι συμπληρώνεται ο αριθμός 50, που ο Γερμανός στρατηγός του Φρουρίου Κρήτης Μπρούνο Μπρώϋερ ανακοίνωσε ότι θα εκτελεστούν για αντίποινα μετά το σαμποτάζ στο Καστέλλι και στις βενζίνες στα Πεζά.
Όπως ανέφερα πιο πριν, η εκτέλεση της 6ης Ιουλίου δεν έγινε ποτέ γνωστή. Συκχεχυμένες πληροφορίες υπήρχαν για τον αριθμό των εκτελεσθέντων, τον αριθμό των εβραίων, την ημέρα και τον τόπο. Στο βιβλίο “έκθεσις της Κεντρικής επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων εν Κρήτη” των Καζαντζάκη, Κακριδή, Καλιτσουνάκη και στην σελίδα 42 διαβάζουμε: …το θέρος του 1943 εξετελέσθησαν εις το Καστέλλι Πεδιάδος 30 άνδρες, εξ ων οι 15 Εβραίοι εξ Ηρακλείου, εξ αφορμής αποτυχόντος μάλλον σαμποτάζ εις Πεζά…
Ο Ιάσονας Σταυρακάκης, αδελφός του εκτελεσμένου Μιχάλη Σταυρακάκη, που αμέσως μετά την εκτέλεση του αδελφού του ανέβηκε στο βουνό, έγραψε το 1999 ένα βιβλίο με τίτλο “Απειλή και Αντίσταση”. Και ο ίδιος ο Ιάσονας αγνοεί την εκτέλεση της 6ης Ιουλίου αφού στην σελίδα 26 μιλά για δεκαπέντε συλλήψεις και εκτελέσεις.
Ο Μάρκος Πολιουδάκης στο βιβλίο του “Η Εθνική Αντίσταση 1941-1945” και στην σελίδα 133 αναφέρει ότι : …στο Ηράκλειο εκτελέστηκαν 20 εκ των οποίων οι 15 Εβραίοι…
Στο βιβλίο του Γεωργίου Χρηστάκη “Επαρχία Βιάννου 1940 – 1945” και στην σελίδα 181 διαβάζουμε : …στην απόφαση με αρ. 46551/7-5-1955, πράξη του Υπουργείου Οικονομικών, με την οποία απορίπτεται αίτηση της γυναίκας του Γιάννη ( Προνάκη ), για τη χορήγηση σύνταξης, αναφέρεται : Ούτος κρατούμενος υπο των γερμανών εν φυλακή εξετελέσθη υπ’αυτών την 27ην Ιουλίου 1943 εις θέσιν Καμίνια Ηρακλείου εις αντίποινα γενομένης δολιοφθοράς εις το αεροδρόμιον Καστελλίου…
Ο Προνάκης Γιάννης ήταν στην λίστα της εκτέλεσης στο νούμερο 3 και βλέπουμε ότι και το επίσημο ελληνικό κράτος αγνοεί την ακριβή ημερομηνία της εκτέλεσης.
Σήμερα με την βοήθεια του Γερμανού καθηγητού Δρ. Μάρτιν Ζέκεντορφ η εκτέλεση αυτή γίνεται επιτέλους γνωστή, παραθέτω δε για την ιστορία και ένα σχόλιο του καθηγητή :
Κύριε Καλογεράκη…… το έγγραφο αυτό ετράβηξε την προσοχή μου κυρίως για τον λόγο ότι, κατά κάποιον τρόπο περιείχε σε ένα φύλλο χαρτιού τόσο πολλές πληροφορίες και την βεβαίωση του γιατρού, ότι ο θάνατος επήλθε δια πυροβολισμού, πράγμα που αποτελούσε κατά κάποιον τρόπο επίσημο πιστοποιητικό θανάτου των 19 θυμάτων. Επίσης, όπως προκύπτει από το έγγραφο, ο υποστράτηγος Μuller, τότε επικεφαλής του φρουρίου Κρήτη και διοικητής της
22. Μεραρχίας πεζικού διέταξε την εκτέλεση και ενέκρινε τον κατάλογο των προς εκτέλεση ατόμων ( χειρόγραφη υπογραφή Muller ). Ο Muller ανήκε όπως και οι άλλοι στρατηγοί της Κρήτης Brauer, Antrae, Student και Ringel, στους χειρότερους αξιωματικούς των ναζιστικών ενόπλων δυνάμεων. Αυτοί εξέδωσαν διαταγές και εκτέλεσαν φοβερές ομαδικές δολοφονίες. Γι’αυτόν τον λόγο ο Muller και o Brauer μετά τον πόλεμο κατεδικάσθησαν σε θάνατο από ελληνικό δικαστήριο και εκτελέστηκαν.
Το έγγραφο αυτό είναι και από μια άλλη πλευρά ενδιαφέρον για τον ιστορικό : μεταξύ των εκτελεσθέντων ήσαν και μερικοί Εβραίοι. Πάντοτε έπαιρναν - όπως αποδεικνύουν και άλλα έγγραφα – κατά τις εκτελέσεις και έναν ορισμένο αριθμό Εβραίων. Κατ’αυτόν τον τρόπο αποδεκατίστηκε ο εβραϊκός λαός. Αυτή ήταν μία από τις πολλές συμμετοχές της Wehrmacht για τη λύση του εβραϊκού προβλήματος στην Κρήτη. Μέχρι σήμερα σε ορισμένους κύκλους της Γερμανίας υποστηρίζεται η άποψη ότι, τις ομαδικές εκτελέσεις των εβραίων τις έκαναν τα SS και οι καθαροί αγωνιστές της Wehrmacht ( ένοπλες δυνάμεις ) μόνον ακροθιγώς πήραν μέρος…
Επιστολή Μάρτιν Ζέκεντορφ προς Γιώργο Καλογεράκη στις 25/2/2003
(Συεχίζεται)
