Προς

την Α.Ε.Α.Κ.

Συνοπτική έκθεσις

Νομού Λασηθίου

Ημέτεροι: Η οργάνωσις ημών προχωρεί μεθοδικώς και ευπροσδέκτως. Άπαντες οι εν τω Νομώ τυγχάνουσιν άοπλοι. Γίνεται συστηματική προπαγάνδα παραλύσεως του ηθικού των αντιθέτων.

Αντίθετοι: Δύναμις κυμαινομένη 16.000-20.000. Μεραρχία Σιένα, Στρατηγός Α. Κάρτα, έδρα Νεάπολις, Στρατηγείον Μέγαρον Β. πλευρά πλατείας και κήπου, διεσπαρμένη εις φυλάκια από Σίσι Αγίου Γεωργίου Σεληνάρι, Μίλατο, Βραχάσι, Βουλισμένη, Νεάπολις. Κατασκηνώσεις εντός ελαιώνων νοτίως Νεαπόλεως μέχρι Λίμνες. Όπισθεν εκκλησίας προς αμαξιτήν οδόν στάθμευσιν αυτοκινήτων. Αντιαεροπορικά μικράς δυνάμεως εις κλιτείς υπερκειμένων λόφων Νεαπόλεως και Βραχασίου. Νοτίως χωρίου Λίμνες κατασκευή βοηθητικού αεροδρομίου, επί του παρόντος χωματουργικά.

Άγιος Νικόλαος, πλείστων καταστημάτων και οικιών κατειλημμένων. Έδρα τάγματος, κατασκηνώσεις ανδρών και μεταγωγικών από Β. πλευράς Νοσοκομείου ρεματιά προς νότον μέχρι οδού Κρητσάς, ελαιόφυτα ολοκλήρου ενδιαμέσου χρησιμοποιούνται.

Λασήθι, έδρα τάγματος εις διάφορα χωρία.

Κρητσά, λόχος κυμαινομένη δύναμις.

Καλό Χωριό, έδρα συντάγματος, δύναμις εις φυλάκια καθʼ όλην Βόρειον Παραλίαν.

Παχειά Άμμος, πυροβόλα επί λόφου μεταξύ Γουρνιών (ερειπωμένη) αρχαία πόλις και Παχειά Άμμος.

Κάτω Χωρίον Ιεράπετρας, έδρα συντάγματος αποσυρθείσα εξ Ιεράπετρας.

Καβούσι, φυλάκιον 40 ανδρών.

Λάστρος, έδρα μηχανοκίνητων, 12 ελαφρά τάνκς, ευθύς κάτωθι Δημοσίας οδού και υπεράνω οικιών.

Τουρλωτή, σύνταγμα Ρεγγίνα, συνταγματάρχης Κέλι, διασκορπισμένον εις χωρία Βορείου Παραλίας, επαρχίας Σητείας με μετακινουμένας έδρας λόχων, πλην φυλάκια εις επικαίρους θέσεις.

Σητεία, έδρα τάγματος περιοχή περί το Γυμνάσιο αποκλειστικώς παρʼ αυτώ ως και εις τας παραλαιακάς οικίας και καταστήματα. Επίσης εις τας επί του κάμπου διασκορπισμένας οικίας.

Χανδρά 60 άνδρες. Ομοίως φυλάκια από Σητείας μέχρι Παλαιοκάστρου, Γερμανικά φυλάκια εις Άγιον Γεώργιον Σεληνάρην, Άγιον Νικόλαον, Σητείαν.

Χώνον και Ζάκρον, δύναμις 150-200 άνδρες.

Ασύρματοι: Σητεία Γερμανικός, Τουρλωτή Ιταλικός, Άγ. Νικόλαος Γερμανικός, Νεάπολις και Κάτω Χωρίον Ιταλικός.

Σηματοδόται αεροπλάνων, εις Άγιον Νικόλαον, Σητείαν και Χώνον. Πυροβολικόν Μεραρχίας από Άγιον Νικόλαος εις Παχείαν Άμμον και Ιεράπετραν μετακινούμενον, ασήμαντον ποιοτικώς και ποσοστικώς. Χρησιμοποιούμενα μέσα μεταγωγικά είναι δυσαναλόγως πολλά, ιδίως εις κτήνη.

Οχύρωσις: Ορύγματα και πυροβολεία εις κωμοπόλεις και πυροβολικόν από Άγιον Νικόλαον εις Παχείαν Άμμον επί της Β. Παραλίας. Υπονομεύσεις οδών και εμπόδια παρά την Σητείαν, Παχείαν Άμμον, Ιεράπετραν, Άγιον Νικόλαον και Νεάπολιν, γενικώς όμως πενιχρά και με πενιχρά μέσα. Μόνον προς Ιεράπετραν κατεβλήθη προσπάθεια και ετοποθετήθησαν συρματοπλέγματα δια την απόκρουσιν αποβάσεως, με πιθανόν σκοπόν εν περιπτώσει επιτυχίας, να πλευροκοπηθή υπό τανκς της Λάστρου και του Συντάγματος Ρεγγίνα. Εν περιπτώσει δε αποτυχίας, να υποχωρήση προς Άγιον Νικόλαον και Νεάπολιν με τελικόν σκοπόν την διαφυγήν προς Ηράκλειον και προστασίαν των πλευρών της εις Μάλια σταθμευούσης μοίρας βαρείας Γερμανικής πυροβολαρχίας και αποτροπή εισβολής των ημετέρων από του Νομού Λασηθίου.

Ποιοτικώς: Το ηθικόν των ανδρών και πολλών αξιωματικών είναι τελείως ξεπεσμένο, οι στρατιώται διαιτώνται χείριστα, έχουσι δε σημειωθεί αυτοκτονίαι τριών στρατιωτών. Συσχετίζονται μετά του πληθυσμού επαιτώντες τρόφιμα και καταρόμενοι τον πόλεμον. Η Διοίκησις αυτών αντιληφθείσα την κατάστασιν προσπαθεί να απομακρύνη και φανατίζει αυτούς επισείουσα διʼ ημερησίων διαταγών τον τον κίνδυνον ον διατρέχουσι παρʼ εντοπίων και τέλος εζήτησε την αντικατάστασιν ωρισμένων ανδρών, ήτις φημολογείται ως πιθανή.

Ομοίως, διʼ ημερησίων διαταγών και ομιλιών προσπαθούσι να εμφυχώσωσιν αυτούς λέγοντες ότι δήθεν θα τους αποστείλωσιν εις Τουρκίαν όπου αύτη διάκειται φιλικώς και θα υποδεχθεί αυτούς. Τα ανωτέρω πλέον ή άπαξ έχουσιν λεχθή προς αυτούς. Συνεπεία κακής διαίτης οι στρατιώται επιδίδονται εις κλοπάς και λεηλασίας κήπων και ζώων, μετακινούμενοι δε εκάστοτε από χωρίου εις χωρίον αφανίζουσι ταύτα. Υπό των Ιταλικών Αρχών απηγορεύθη η πώλησις εμπορευμάτων εις Έλληνας, επιτρεπομένης μόνον εις Ιταλούς, όλα δε τα καταστήματα και αι οικίαι εληστεύθησαν κυριολεκτικώς. Υποχρεώνουν τους κατοίκους να απονέμουν φασιστικόν χαιρετισμόν εις πάντα διερχόμενον αξιωματικόν και εις την Ιταλικήν σημαίαν. Ενεργούν καθʼ εκάστην ερεύνας και συλλήψεις ασκόπους και αδικαιολογήτους, πιέζουν τον πληθυσμόν και προσπαθούν να τον εξωθήσουν εις αντίδρασιν ή αντίστασιν.

Αξιωματικοί και στρατιώται διενεργούν εις βάρος του εντοπίου πληθυσμού χρηματιζόμενοι παντοιοτρόπως. Η παραγωγή του χαρουπιού και του ελαίου εδεσμεύθη παρά των Ιταλικών Αρχών, η συγκοινωνία μετά των Δωδεκανήσων εκτελείται δια των ατμοπλοίων εκ του λιμένος Αγίου Νικολάου με πλοιάρια μικράς χωρητικότητος συνήθως, καθώς και δια βενζινοπλοίων εκ του λιμένος Σητείας και Ιεραπέτρας, χρησιμοποιουμένων και Ελληνικών επί των οποίων τοποθετείται φρουρά εκ τριών έως πέντε ανδρών.

Κινούνται συνήθως τας νυκτερινάς ώρας και φορτώνουν σταφίδα, έλαιον και χαρούπι και παν ό,τι δυνηθούν. Διαθέτουσι καταδιωκτικόν ελαφρον σκάφος, εφοσιασμένον με πολυβόλα επί της γεφύρας δια περιπολίαν και κάποτε μίαν τορπιλάκατον. Έδρα των είναι ο λιμήν του Αγίου Νικολάου. Επί του Ακρωτηρίου Κάβο - Σίδερο υπάρχει σταθμός ασυρμάτου μετά μικράς φρουράς εκ 10 έως 12 ανδρών. Επί της νησίδος Κουφονήσι Ν.Α. της Σητείας, εκεί όπου πρότερον ήτο ο Φάρος και εντός του ιδίου οικήματος, υπάρχει ασύρματος μετά φρουράς εκ 10 ανδρών και ενός αξιωματικού. Η προσέγγισις και σύλληψις αμφοτέρων των φρουρών είναι ευχερής και ασφαλής υπό μικράς δυνάμεως.

Επιβάλλεται η καταστροφή του ασυρμάτου Κουγονησίου, οπότε εκλείπει το παρατηρητήριον ολοκλήρου της Νοτίας πλευράς από Ζάκρου μέχρι Ιεραπέτρας. Ήδη είναι αφρούρητος, μακράν φυλακίου του εχθρού και συνεπώς εις την απόλυτον διάθεσίν μας διʼ αποβιβάσεις, προσεγγίσεις και ανεφοδιασμόν δια πλοίων ή αεροπλάνων και εν γένει δυναμένης να χρησιμεύση εις τακτικήν επικοινωνίαν, ιδία δια βενζινοπλοίου φέροντος Ιταλικήν σημαίαν. Η νοτία παραλία στερείται πλησιοχώρων χωρίων και δύναται να παραμείνη μυστική πάσα κίνησις εις μη μεμυημένα πρόσωπα. Μονή Αγίου Ιωάννου και πέριξ αγροικίαι τελείως ημέτεραι. Βενζινόπλοια νομού υπεχρεώθηαν αναρτούν μόνον Ιταλικήν σημαίαν. Τα φέροντα δύο, Ελληνικήν και Ιταλικών, ύποπτα εχθρικά.

Ιωάννης Ιωαννίδης