Tης Πέλλας Λασηθιωτάκη

«Ο νέος κανονισμός της σταφίδας θα αποτελέσει την ταφόπλακα για το προϊόν!». Ακόμα αντηχεί στα αυτιά των σταφιδοπαραγωγών η κουβέντα των επικεφαλής συνεταιριστικών οργανώσεων στο αγροτικό συλλαλητήριο το Σεπτέμβριο του 1991 το οποίο δυστυχώς κατέληξε στην καταστροφή του κτιρίου της Νομαρχίας Ηρακλείου. Οι δραματικές εξελίξεις εκείνων των ημερών δεν δικαίωσαν τα αιτήματα των αγροτών. Η ίδια η ζωή όμως επιβεβαίωσε τα λόγια τους.... Ο κανονισμός τελικά, «έθαψε» τη σταφίδα! Κι αυτό, δεν αποτελεί κάποιο αυθαίρετο συμπέρασμα. Προκύπτει, από τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για την εξέλιξη της καλλιέργειας σουλτανίνας από το 1961 μέχρι το 2000, τα οποία σήμερα παρουσιάζει η «Π».

Και τα ερωτήματα που προκύπτουν για το μέλλον είναι πολλά:

-Ο κανονισμός της σταφίδας αποτέλεσε όπως όλα δείχνουν τον «προπομπό» για την νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την τροποποίηση των Κοινών Οργανώσεων Αγοράς των μεσογειακών προϊόντων. Δεν ίσως τυχαίο ότι και οι δύο εισηγήσεις φέρουν την υπογραφή του Έλληνα ανώτατου υπηρεσιακού παράγοντα της Κομισιόν, διευθυντή του γραφείου του Επιτρόπου Γεωργίας κ.Φρανς Φίσλερ, κ. Χανιώτη. Τι θα γίνει λοιπόν στο μέλλον με τα υπόλοιπα αγροτικά προϊόντα της χώρας μας, όπως το λάδι;

-Το φθινόπωρο ξεκινούν οι διαπραγματεύσεις για την αλλαγή του κανονισμού της σταφίδας, μέσω της τροποποίησης της νέας Κοινής Οργάνωσης Αγοράς οπωροκηπευτικών. Η σταφίδα θα αποτελέσει ξανά το αντικείμενο του πειράματος για το τι θα ισχύσει μετά το 2009 ή το 2013, όταν θα τροποποιηθεί ξανά η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον αγροτικό τομέα; Θα γίνει μήπως το «θαύμα» (πράγμα δύσκολο) και θα «αναστηθε» το προϊόν; Και τέλος πάντων, ποια θα είναι η διέξοδος που θα δοθεί για το προϊόν και κυρίως τους ανθρώπους που εξαρτώνται οικονομικά από την τύχη του όπως οι αγρότες, οι σταφιδεργάτες και οι μεταποιητές;

ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ

Η πρώτη παρατήρηση που μπορεί κάποιος να διατυπώσει διαβάζοντας τα στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, είναι ότι δεν είναι ιδιαιτέρως ακριβή. Απλώς προσεγγίζουν και δίνουν το περίγραμμα της πραγματικής κατάστασης. Και δεν είναι ακριβή, επειδή δεν στηρίζονται πάνω σε ένα άρτιο και σωστά ενημερωμένο αμπελουργικό μητρώο αλλά και διότι το σύστημα της στρεμματικής ενίσχυσης ιδιαιτέρως μετά το 1995 με την τροποποίηση του ισχύοντος από το 1989 κανονισμού, έχει δεχθεί στρεβλώσεις. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι τα κιλά ανά στρέμμα που δηλώνονται από το 1995 και μετά, εφαρμόζουν απόλυτα στις…ανάγκες του πλαφόν…

Αλλά όπως προαναφέρθηκε, παρά τις ανακρίβειες, μπορεί ο αναγνώστης να καταλήξει σε πολλά, πάρα πολλά συμπεράσματα για την εξέλιξη του προϊόντος, έχοντας στο νου του τους βασικούς παράγοντες που επηρέασαν τις εξελίξεις όπως η ένταξη της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (1981), η τυπική λήξη του καθεστώτος συγκέντρωσης της σταφίδας (1989), η έναρξη εφαρμογής του κανονισμού σε μεταβατικό στάδιο (1989-1994), η κατάργηση της λεγόμενης τιμής ασφαλείας από το κράτος ή την Ε.Ε. 1993-1994 και η ισχύς του νέου καθεστώτος από το 1995 και μετά.

Επίσης, οι εξελίξεις καθορίστηκαν από την πορεία εμφάνισης και αντιμετώπισης του φαινόμενου της φυλλοξήρας που ταλαιπώρησε τους παραγωγούς. Το φοβερό πρόβλημα εμφανίστηκε σε έκταση πια στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Έτσι διαπιστώνουμε αύξηση της παραγωγής μέχρι και στα επίπεδα των 109.000 τόνων το 1974, αλλά και των 102.000 το 1983. Για να αρχίσει μετά η «κατρακύλα» η οποία δεν ξέρουμε πού θα καταλήξει…

Αλλά ίσως και το πιο σημαντικό συμπέρασμα για την πορεία του προϊόντος είναι ότι μετά την έναρξη του κανονισμού το 1989, ουδέποτε κινήθηκε «ελεύθερα», παρά όσα ακούγονται περί…απελευθέρωσης της παγκόσμιας αγοράς!! Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η μείωση της παραγωγής δεν οδηγεί σε αύξηση των τιμών. Το αντίθετο μάλιστα. Μια προσεκτική ματιά στον πίνακα, ιδιαιτέρως από το 1985 και μετά, «δίνει» συμπεράσματα. Και είναι ίσως χαρακτηριστικό της κρίσης ότι οι σημερινές τιμές παραγωγού του προϊόντος είναι ίσες και λίγο χαμηλότερες από το 1985!!

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που παρατίθενται, τα καλύτερα χρόνια για την παραγωγή και τις τιμές της σταφίδας ήταν από το 1980 έως και το 1989. Κι αυτό το γνωρίζουν από την εμπειρία τους αγρότες και μεταποιητές. Μετά την εφαρμογή του κανονισμού διογκώθηκαν τα προβλήματα.

Αυτονόητο είναι ότι υπήρχαν σοβαρότατα προβλήματα και πριν την εφαρμογή του κανονισμού ή προτού παρουσιαστεί η φυλλοξήρα. Όπως αυτά που οδήγησαν τους σταφιδοπαραγωγούς στο ιστορικό συλλαλητήριο της 25ης Ιουλίου του 1962, για το λεγόμενο πενηνταράκι. Φαίνεται ξεκάθαρα ότι οι παραγωγοί πήραν 7 δρχ ανά κιλό το 1961 και το 1962 πήραν 6,5 δρχ.

Σημειώνεται τέλος ότι τα στοιχεία του πίνακα αφορούν την παραγωγή σουλτανίνας σε όλη την Ελλάδα. Τουλάχιστον το 90% της παραγωγής προέρχεται από την Κρήτη.