Ο Κρητικός που υπηρέτησε επί 6 χρόνια στο μέτωπο της Σμύρνης

Μανώλης Σοφουλάκης από το Κλήμα Πυργιωτίσσης


Ήταν ένας απλός άνθρωπος, μεγαλωμένος μέσα σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, όπως όλοι της γενιάς του. Όταν η πατρίδα τον κάλεσε, βγήκε στην πρώτη γραμμή κι επί 6 χρόνια υπηρέτησε στρατιώτης στην περιοχή της Σμύρνης.

Ο λόγος για τον Μανώλη Σοφουλάκη, από το χωριό Κλήμα Πυργιωτίσσης, που παρά τις δυσκολίες της ζωής κατάφερε να δημιουργήσει τη δική του ωραία οικογένεια και να ευτύχησε να δει τα παιδιά του να πετυχαίνουν.

Γεννήθηκε το 1895 και ήταν το μεγαλύτερο από τα επτά παιδιά της οικογένειάς του. Οι γονείς του, ο Γεώργιος και η Χρυσή, το γένος Σαριδάκη, από τη Γρηγοριά, ήταν αγρότες. Το 1897 μετακόμισαν στη Γρηγοριά, που έγινε και ο μόνιμος τόπος κατοικίας τους. Ο Μανώλης πήγε σχολείο στο Μαγαρικάρι, όπου υπήρχε τετρατάξιο δημοτικό. Τα στοιχεία και τις φωτογραφίες για τη ζωή του μας παρέδωσε ο γιoς του, εκπαιδευτικός και σχολικός σύμβουλος κ. Αντώνης Σοφουλάκης.

Το 1913 ο πατέρας του έφυγε, ως μετανάστης, στην Αμερική. Χρόνια ανεργίας και δύσκολης επιβίωσης, όπως και τώρα. Αφησε πίσω του τη γυναίκα του με 7 ανήλικα παιδιά. Προστάτης της οικογένειας έμεινε ο πρωτότοκος γιος, ο δεκαοκτάχρονος Μανώλης. Οταν ο Μανώλης έφυγε στρατιώτης το 1916 για τη Μ. Ασία ο πατέρας του γύρισε από την Αμερική. Από τα χρήματα που έφερε εμεγάλωσε το σπίτι του και αγόρασε ένα λιόφυτο στην τοποθεσία Ροκαλίνα.

Ο Μανώλης υπηρέτησε στρατιώτης από το 1916 έως το 1922 στη Μ. Ασία μαζί με τον αδελφό του Νικόλα κατά ένα χρόνο μικρότερό του. (Υπηρετούσαν σε διαφορετικές μονάδες στην περιοχή της Σμύρνης). Οταν έληξε ο πόλεμος και οι Ελληνες εγκατέλειπαν τη Σμύρνη, οι στρατιώτες λαφυραγωγούσαν τα εγκαταλελειμμένα σπίτια. Ο Μανώλης έφερε από τη Σμύρνη μαζί με τις κακουχίες, το φόβο του πολέμου, τις πικρές αναμνήσεις και τρια λάφυρα-κειμήλια: ένα ύφασμα 0,40Χ0,60μ. κεντημένο με λουλούδια και την επιγραφή “Κιʼ αυτό θα περάση”. Η επιγραφή έλεγε πολλά γιʼ αυτούς τότε, γιατί δεν ήξεραν αν θα γύριζαν ζωντανοί στα σπίτια τους. Το δεύτερο λάφυρο ήταν ένα βιβλίο “Ερμηνεία των Ζωγράφων” έκδοση 1885, όπου περιγράφεται πως πρέπει να ζωγραφίζεται ο κάθε άγιος. Και το τρίτο, μια Κ. Διαθήκη μεταφρασμένη στα τουρκικά αλλά με ελληνικά γράμματα.

Το 1926 παντρεύτηκε την ομοχώρια του Αννα (Αννίκα) Χαλκιαδάκη. Απέκτησαν 8 παιδιά, επέζησαν τα 5 (4 αγόρια, 1 κορίτσι). Ο Μανώλης στη ζωή του υπήρξε δίκαιος και τίμιος. Ηταν ταμίας της Σχολικής Εφορίας του χωριού. Οι χωριανοί του διηγούνται πολλά για την τιμιότητά του. Δεν ήθελε ανθρώπου κακό. Ποτέ δεν ακούστηκε να υβρίζει ούτε ανθρώπους ούτε αγίους. Ηταν ήσυχος και ευχάριστος τύπος. Ηταν και ψάλτης στην εκκλησία του Αγ. Γεωργίου στο χωριό. Στη ζωή του άσκησε το επάγγελμα του ξυλουργού αλλά και του πολυτεχνίτη οικοδόμου (κτίρια, σοβάδες, κουφώματα, τζάμια, κεραμίδια, έπιπλα κλπ). Μετά την Κατοχή εργάστηκε 2-3 χρόνια στις Καμάρες γιατί οι Γερμανοί είχαν “κάψει” το χωριό, δεν είχαν αφήσει όρθιο τοίχο και έπρεπε να ανεγερθεί απʼ αρχής. Τα κουφώματα, τα κεραμίδια και τα στοιχειώδη έπιπλα (καρέκλες, τραπέζια, ξύλινα κρεβάτια, καναπέδες κλπ) του σπιτιού ήταν δική του δουλειά. Τον βοηθούσαν και τα δυο μεγαλύτερα από τα παιδιά του, ο Δημήτρης ή Στέλιος και ο Ζαχαρίας.

Τελειώνοντας η μαύρη δεκαετία του 1940 (γερμανική kατοχή-εμφύλιος πόλεμος) τα παιδιά του ως μαραγκοί-οικοδόμοι έφτιαξαν τις πρώτες ταράτσες στο χωριό, γύρω στο 1950, έπειτα αναζήτησαν δουλειά στο Ηράκλειο, όπου εργάστηκαν και συνεργάστηκαν με τον Εμμ. Μπενετάκη (εμπειροτέχνη εργολάβο). Στη συνέχεια ίδρυσαν δική τους “Ο.Ε. Δημ. Σοφουλάκης και Αφοι” (τρία αδέλφια: Στέλιος, Ζαχαρίας, Γιάννης). Ο τέταρτος αδελφός ο Αντώνης, εσπούδασε καθηγητής (θεολόγος-φιλόλογος). Ολα τα παιδιά του σιγά-σιγά μετακόμισαν στο Ηράκλειο.

Το 1970 έφεραν και τους ηλικιωμένους γονείς τους μαζί τους από το χωριό. Το 1977 ο Μανώλης σε ηλικία 82 ετών, υπέκυψε στο μοιραίο, ευχαριστημένος όμως από την σταδιοδρομία και την αποκατάσταση των παιδιών του αλλά και την αγάπη που είχαν τα παιδιά του μεταξύ των αλλά και προς τον ίδιο. Από τότε που ήρθε από το χωριό στο Ηράκλειο συχνά τους έλεγε “η μεταξύ σας αγάπη με κρατά και μένα στη ζωή!!!”.