Του Γιάννη Ζωράκη

“Είμαστε υπερήφανοι για την δουλειά που κάναμε στα Λιοντάρια” δηλώνει ο αρμόδιος συντηρητής του Περιφερειακού Εργαστηρίου Ρεθύμνου, Μιχάλης Τρουλινός, απαντώντας σε ειδικούς, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι οι φθορές που έχουν προκληθεί στο μνημείο, είναι πολλές και σημαντικές.

Υπενθυμίζεται, πως την προηγούμενη εβδομάδα, με αφορμή την επιστροφή των λοβών της Κρήνης Μοροζίνη και σχετικά δημοσιεύματα της “Π”, είχαν προκύψει αντιδράσεις τόσο από την προϊσταμένη της 13ης Εφορείας Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων κ. Σταρίδα, όσο και από τον τοπογράφο – πολεοδόμο και υπεύθυνο συντηρήσεων έργων τέχνης στην Ιταλία, κ. Δολαψή – Κρασανάκη.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, πολλά ήταν τα προβλήματα που είχαν προκληθεί στο μνημείο, κατά τη διαδικασία συντήρησης του.

Σύμφωνα με την κ. Σταρίδα και αναφορικά με την τελευταία φάση συντήρησης του έργου, ήταν πολύ πιθανό στο μνημείο να δημιουργήθηκαν προβλήματα, από την απομάκρυνση των σιδερένιων τμημάτων που συγκρατούσαν τους λοβούς.

Ο κ. Δολαψής – Κρασανάκης παράλληλα, αναφερόμενος στην άποψη του κ. Τρουλλινου, με βάση την οποία ρηγματώσεις είχαν προκληθεί στους λοβούς κυρίως από σκάγια, υπογράμμιζε πως κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο, ενώ τόνιζε παράλληλα πως η συντήρηση του έργου, όφειλε να πραγματοποιηθεί, χωρίς την απομάκρυνση τμημάτων της κρήνης.

Και οι δύο ειδικοί επιπρόσθετα, τόνιζαν πως γενικότερα οι τεχνικές συντήρησης παρουσίαζαν πολλά ερωτηματικά, ενώ υπογράμμιζαν πως ίσως η απομάκρυνση του μνημείου και αντικατάσταση του από ακριβές αντίγραφο, θα μπορούσε να δώσει ένα τέρμα στην καταστροφή του.

Απαντήσεις

Σε όλα αυτά τα ζητήματα, απαντήσεις θέλησε να δώσει ο κ. Μιχάλης Τρουλινός, υποστηρίζοντας πως οι συγκεκριμένες απόψεις διασύρουν τόσο τον ίδιο, όσο και το τμήμα του, κάτι που όπως τόνισε, “συμβαίνει για πρώτη φορά στην πολύχρονη πορεία του”.

“Με ξένισαν τα όσα ακούστηκαν από τους ειδικούς, καθώς από τους κυρίους φαίνεται να αγνοούνται πολύ βασικοί κανόνες” υπογραμμίζει ο κ. Τρουλλινός, διευκρινίζοντας: “Οι κατακόρυφες ρηγματώσεις των λοβών, που επιμένω ότι είχαν προκληθεί κυρίως από σκάγια, είχαν παρουσιάσει μια διόγκωση της τάξεως του 10 %.

Κάτι τέτοιο προέκυψε από τα σίδερα που ένωναν τους λοβούς, τα οποία εκτιμώ, σε αντίθεση από την κ. Σταρίδα, πως δεν υπήρχαν εξʼ αρχής, αλλά τοποθετήθηκαν μεταγενέστερα, ίσως επί Τουρκοκρατίας.

Δεν υπήρχε λοιπόν άλλος τρόπος να διασώσουμε το μνημείο, αν δεν απομακρύναμε τα κομμάτια σιδήρου”.

Αναφορικά με την κατάρτιση του εργαστηρίου, ο κ. Τρουλλινός τονίζει εμφατικά πως το εργαστήριο είναι απόλυτα εξειδικευμένο και συνεργάζεται με πανεπιστημιακά ιδρύματα της Κρήτης, το Ίδρυμα Τεχνολογίας Έρευνας και ξένα πανεπιστημιακά ιδρύματα.

“Η μελέτη που καταρτίσαμε ελέγχθηκε απʼ όλους τους εξειδικευμένους φορείς και πήρε την έγκριση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου” υπογραμμίζει ο κ. Τρουλλινός για να προσθέσει: “Όλες οι μελέτες έχουν καταρτιστεί με βάση συγκεκριμένους κανονισμούς. Υπάρχει το συνέδριο του Άμστερνταμ. Το συνέδριο της Μπολόνια, των οποίων τα συμπεράσματα τηρούμε κατά γράμμα. Και παράλληλα υπάρχει απόλυτος έλεγχος σε κάθε στάδιο της συντήρησης”.

Δυσαρέσκεια

Την δυσαρέσκεια και το παράπονο του εκφράζει ο κ. Τρουλλινός, αναφορικά με τις τοποθετήσεις των ειδικών, που “δεν μίλησαν σε κανένα στάδιο της συντήρησης”.

“Η όλη διαδικασία συντήρησης έγινε με μεγάλο κόπο και από το μνημείο αφαιρέθηκαν 12 πόντοι υποστρώματος τσιμέντου” αναφέρει ο κ. Τρουλλινός και τονίζει: “Κανείς όμως δεν ήρθε να δει τη δουλειά μας και κανείς δεν βρίσκεται δίπλα στους τεχνίτες όταν ξυπνούν από τις 4.00 το πρωί κι έρχονται στο Ηράκλειο, χωρίς τελικά να πληρώνονται καν τα εκτός έδρας.

Εμείς κάνουμε αυτή τη δουλειά από μεράκι και δεν είμαστε ανεγκέφαλοι να καταστρέφουμε μνημεία κυριολεκτικά μπροστά στα μάτια του κόσμου. Προς Θεού”.