Ελπίδες για την θεραπεία ασθενειών του νευρικού συστήματος όπως Αλτσχάιμερ και Χάντινγκτον, αλλά και -πιο μακροπρόθεσμα- για την αντιμετώπιση ορισμένων μορφών καρκίνου, όπως ο καρκίνος του αιμοποιητικού συστήματος, δίνουν οι έρευνες για τη χρησιμοποίηση ιών που υπάρχουν σε λεπιδόπτερα έντομα όπως ο μεταξοσκώληκας, οι πεταλούδες και ο πυρηνοτρήτης της ελιάς.

Παράλληλα, οι ίδιοι ιοί δύναται να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον για την παρασκευή “πράσινων” (οικολογικών) εντομοκτόνων.

Οι ιοί αυτοί ανήκουν στην κατηγορία των «πυρηνικών πολυεδρικών ιών εντόμων». Οι έρευνες που γίνονται και στην Ελλάδα βασίζονται στη γενετική τροποποίηση των συγκεκριμένων ιών, με σκοπό να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον ως φορείς μεταφοράς γονιδίων σε ανθρώπινα κύτταρα με στόχο τη γονιδιακή θεραπεία και τη διόρθωση ελαττωματικών λειτουργιών γονιδίων.

Οι επισημάνσεις αυτές έγιναν στο περιθώριο του 7ου διεθνούς συνεδρίου Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής των Λεπιδοπτέρων Εντόμων, το οποίο διεξάγεται στην Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης στο Κολυμπάρι Χανίων.

Οι πρώτες έρευνες στα λεπιδόπτερα έντομα έγιναν στις ΗΠΑ, ενώ τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιείται στον ίδιο τομέα το Ινστιτούτο Βιολογίας του Εθνικού Κέντρου Ερευνας Φυσικών Επιστημών (ΕΚΕΦΕ) «Δημόκριτος». Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη πειράματα σε ποντίκια με τη συνεργασία του Εργαστηρίου Μοριακής Γενετικής Εντόμων και Βιοτεχνολογίας του “Δημόκριτου” και του Εργαστηρίου Μοριακής Νευροβιολογίας του Ινστιτούτου Πάστερ.

Ο πρόεδρος του συνεδρίου, διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Βιολογίας του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» και επικεφαλής του Εργαστηρίου Μοριακής Γενετικής Εντόμων και Βιοτεχνολογίας, καθηγητής Κώστας Ιατρού, μας είπε ότι “τα πρώτα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικά. Αυτή τη στιγμή έχουμε επιβεβαιώσει τη δυνατότητα χρήσης αυτών των ιών”.

“Χρησιμοποιούμε -πρόσθεσε- σε πειραματικό επίπεδο, σε ποντίκια, θεραπευτικά γονίδια, για να δούμε αν σε θεραπευτικά μοντέλα επίκτητων ασθενειών ή τραυματισμών του νευρικού συστήματος, είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν ως φορείς θεραπείας. Τα πειράματα γίνονται σε συνεργασία με το Εργαστήριο Μοριακής Νευροβιολογίας του Ινστιτούτου Παστέρ”.

Μολονότι οι ιοί των λεπιδοπτέρων έχουν τη δυνατότητα να σκοτώνουν επιβλαβή έντομα σε καλλιέργειες, όταν διοχετεύονται στα κύτταρα του ανθρώπου δεν τα καταστρέφουν, αλλά λειτουργούν ως φορείς εισαγωγής των γονιδίων, μέσω των οποίων είναι δυνατή η διόρθωση προβλημάτων που είτε υπάρχουν εκ γενετής ή έχουν εκδηλωθεί με επίκτητη ασθένεια.

Επιπλέον, στο Εργαστήριο του “Δημόκριτου” στο πλαίσιο των ερευνών πάνω στα λεπιδόπτερα έντομα, μελετάται και η παρασκευή νέων πράσινων εντομοκτόνων, φιλικών στο περιβάλλον. Να σημειωθεί ότι στο συνέδριο, που ολοκληρώνεται το Σάββατο 26 Αυγούστου, μετέχουν 140 επιστήμονες από όλες τις ηπείρους.

ΛΕΠΙΔΟΠΤΕΡΑ: Μεγάλη τάξη ολομεταβόλων εντόμων, δηλαδή εντόμων με πλήρη μεταμόρφωση, που όταν φτάσουν στο στάδιο του ώριμου ή ακμαίου ατόμου λέγονται ψυχές ή πεταλούδες.

Το στάδιο της προνύμφης λέγεται κάμπη και το στάδιο της νύμφης χρυσαλλίδα.

Εκτός της ολομεταβολίας, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των λεπιδόπτερων είναι, στο ώριμο άτομο, τα στοματικά όργανα σαν είδος προβοσκίδας για ν' απομυζούν υγρά και η παρουσία τεσσάρων πτερύγων, που καλύπτονται από λεπιοειδείς επιδερμικούς σχηματισμούς, τα λέπυρα, που προήλθαν από μετατροπή των τριχών.

Τα λεπιδόπτερα περιλαμβάνουν τουλάχιστον 120.000 είδη, συγκροτημένα σε περίπου 90 οικογένειες, και είναι διαδεδομένα κατά διάφορους τρόπους σε όλες τις ηπείρους.

Τα περισσότερα ώριμα έντομα είναι χρήσιμα, γιατί διευκολύνουν τη γονιμοποίηση των λουλουδιών. Αντίθετα οι προνύμφες -εκτός από εκείνες που παράγουν το μετάξι και μερικές που παρασιτούν σε βλαβερά έντομα- είναι συχνά επιβλαβείς.