"Πρέπει να με πείραξε κάτι που έφαγα". Πόσες φόρες έχουν ειπωθεί αυτά τα λόγια από ανθρώπους με γαστρεντερικές διαταραχές μετά από μερικές διαδοχικές επισκέψεις στην τουαλέτα...

Κι όμως, λαμβάνοντας κάποια απλά μέτρα το πρόβλημα μπορεί σε μεγάλο βαθμό να προληφθεί. Μάθετε, λοιπόν, πώς να προφυλαχτείτε αλλά και πώς να αντιμετωπίσετε την τροφικές δηλητηριάσεις.

Η αλήθεια είναι ότι το δικαίωμα σε καθαρές, καλοσυντηρημένες τροφές αποτελεί μια κατάκτηση του σύγχρονου ανθρώπου. Η αλυσίδα παραγωγής, μεταφοράς, διάθεσης και στη συνέχεια διατήρησης στο σπίτι που έχει αναπτυχθεί σε όλο τον κόσμο είναι πρωτόγνωρη στη ιστορία. Παρόλα αυτά, μόνο στις ΗΠΑ σημειώνονται κατ'έτος 76 εκατομμύρια κρούσματα τροφικής δηλητηρίασης, μεταξύ των οποίων και 5.000 θάνατοι.

Όταν λέμε τροφική δηλητηρίαση εννοούμε λοιμώδη νοσήματα που μεταδίδονται διαμέσου της τροφής και αποτελούν μια από τις πιο κοινές παθολογικές οντότητες σε όλο τον κόσμο. Προκαλούνται από ποικίλα βακτηρίδια, ιούς και παράσιτα που είτε υπάρχουν ήδη στα τρόφιμα κατά την παραγωγή τους, είτε τα μολύνουν κατά την παρασκευή ή τη συντήρησή τους.

Μεταξύ των συνηθισμένων παθογόνων περιλαμβάνονται τo κολοβακτηρίδιο, η σαλμονέλα, ο σταφυλόκοκκος η λιστέρια, η σιγγέλλα διάφορα είδη κλωστριδίων και βίμπριο. Από παράσιτα, συνήθεις ύποπτοι είναι η γκάρντια και το κρυπτοσορίδιο.

Όλοι αυτοί οι μικροοργανισμοί μπορούν να μολύνουν μια μεγάλη ποικιλία τροφίμων: κρέας και πουλερικά, γάλα και γαλακτομικά, αυγά, σοκολάτες, ψάρια, νερό, χυμούς και άλλα. Αν σας πείραξαν τα θαλασσινά που φάγατε, μάλλον έφταιγε κάποια λιστέρια, βίμπριο ή σαλμονέλα. Ειδικά τα μύδια και άλλα οστρακοειδή μπορούν να μολυνθούν και από τον ιό της ηπατίτιδας Α.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Τα σημεία μιας τροφικής δηλητηρίασης είναι γνωστά σε όλους, αν και ως ένα βαθμό εξαρτώνται και από το παθογόνο. Στα κλασικά συμπτώματα περιλαμβάνονται ναυτία, έμετος, διάρροια και κοιλιακά άλγη ενώ επιπλέον μπορεί να εμφανιστούν αιμορραγικές προσμίξεις στις διαρροϊκές κενώσεις, πονοκέφαλος, πυρετός, αίσθημα αδυναμίας και αρθραλγίες.

Τα παραπάνω συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν εντός 30 λεπτών από τη βρώση της επιμολυσμένης τροφής αλλά συνήθως απαιτούνται μερικές ημέρες ή και εβδομάδες. Τα ενοχλήματα διαρκούν μία ή δύο ημέρες αλλά μπορούν να φτάσουν και τις 10.

Οι περισσότεροι πάσχοντες ξεπερνούν τη λοίμωξη απροβλημάτιστα και χωρίς να απαιτείται ιατρική υποστήριξη λαμβάνοντας κάποια απλά μέτρα: λήψη πολλών υγρών προς αντικατάσταση αυτών που απωλέσθηκαν με τους εμέτους και τις διάρροιες, αντιπυρετικά δισκία επί εμπύρετου, ελαφρά δίαιτα με περιορισμό των λιπών και των φυτικών ινών που επιβαρύνουν το έντερο (προσοχή - όχι απαραιτήτως φτωχή σε θερμίδες!).

Τα αντιδιαρροϊκά φάρμακα δεν συνιστώνται αλλά αν είναι απαραίτητη η λήψη τους πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγεται η κατάχρηση. Τα αντιβιοτικά σπανίως ενδείκνυνται καθώς η συντριπτική πλειονότητα των ασθενών γρήγορα αυτοϊάται. Μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, βαριές ή σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού κατά κανόνα, αποφασίζεται η χορήγησή τους από τον υπεύθυνο ιατρό αφού συνήθως έχει προηγηθεί καλλιέργεια κοπράνων για να ταυτοποιηθεί το ένοχο μικρόβιο.

Μερικές ομάδες πληθυσμού απαιτούν ιδιαίτερη φροντίδα, κυρίως για να προληφθεί ο κίνδυνος αφυδάτωσης. Σε αυτούς περιλαμβάνονται τα μικρά παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι έγκυες και άτομα με χρόνιες ασθένειες. Γενικά, πρέπει να αναζητείται ιατρική βοήθεια στις ακόλουθες περιπτώσεις: επίμονος υψηλός πυρετός, αιμορραγικές διάρροιες, επίμονοι εμετοί που εμποδίζουν τη λήψη υγρών από το στόμα, σημεία αφυδάτωσης (στεγνή γλώσσα, ελαττωμένη σπαργή δέρματος κλπ.), διαρροϊκές κενώσεις που διαρκούν περισσότερες από τρεις ημέρες. Σε περίπτωση εμφάνισης υπότασης ή ληθαργικότητας και σύγχυσης, η προσφυγή στο ιατρό πρέπει να είναι άμεση.

ΠΡΟΛΗΨΗ

Η πλειονότητα των τροφικών δηλητηριάσεων μπορεί να προληφθεί λαμβάνοντας κάποια απλά μέτρα:

Κατά την αγορά

Όταν ψωνίζετε στο σούπερ μάρκετ, βάλτε στο καλάθι σας πρώτα τα προϊόντα που δεν αλλοιώνονται (καλλυντικά, κονσέρβες, ζυμαρικά κλπ.) και στο τέλος τα ευπαθή όπως γάλα, κρέατα, κατεψυγμένα κλπ. Ελέγχετε πάντοτε τις ημερομηνίες παραγωγής και λήξεως και αν έχετε οποιαδήποτε αμφιβολία για το προϊόν λόγω εμφάνισης ή οσμής αποφύγετέ το.

Ειδικά για τα κατεψυγμένα τρόφιμα προσέξτε αν έχουν σχηματιστεί κρύσταλλοι πάγου καθώς ίσως έχουν προηγουμένως αποψυχθεί ενώ αν είναι αφυδατωμένα δεν είναι φρέσκα. Αποφεύγετε τα νωπά τυριά από μη παστεριωμένο γάλα - κινδυνεύετε μεταξύ των άλλων και από μελιταίο πυρετό. Τέλος, βεβαιωθείτε ότι τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα δεν φέρουν παραμορφώσεις στο κυτίο.

ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ

Πρώτο και βασικότερο μέλημα στην κουζίνα είναι η καθαριότητα. Πρέπει να πλένουμε συχνά τα χέρια μας, ιδίως αφού χειριστούμε νωπά κρέατα. Το ίδιο ισχύει και για τα σκεύη, τα πιάτα και το ξύλο κοπής που χρησιμοποιούμε, καθώς διαμέσου αυτών μπορούν να μολυνθούν άλλα τρόφιμα που θα καταναλωθούν νωπά (πχ φρούτα και λαχανικά) ή και το ίδιο το κρέας αφού ψηθεί. Ο δε πάγκος μπορεί να απολυμαίνεται με αραιό διάλυμα χλωρίου.

Κρέατα και αυγά θα πρέπει να ψήνονται καλά, ιδίως ο κιμάς. Φρούτα και λαχανικά πρέπει να πλένονται προσεκτικά κάτω από τρεχούμενο νερό αλλά δεν απαιτείται η χρήση σαπουνιού ή απορρυπαντικού.

Ως γενικό κανόνα, να θυμάστε ότι τα παγωμένα τρόφιμα πρέπει να διατηρούνται παγωμένα και τα ζεστά πάντοτε ζεστά. Με άλλα λόγια, τα είδη του ψυγείου πρέπει γρήγορα να μπαίνουν κατάλληλα συσκευασμένα στο ψυγείο που έχει ρυθμιστεί στους 5 βαθμούς Κελσίου ή στην κατάψυξη στους -18. Τα ψημένα τρόφιμα πρέπει να καταναλώνονται εντός δύο ωρών ή να μπαίνουν στο ψυγείο, ιδίως κατά το θερμό ελληνικό καλοκαίρι.

Δυστυχώς, η πρόληψη των τροφικών δηλητηριάσεων δεν εξαρτώνται μόνο από τις δικές μας ενέργειες αλλά από μια μεγάλη αλυσίδα που ξεκινάει από την παραγωγή και φτάνει στην κατανάλωση με πολλούς ενδιάμεσους σταθμούς. Ωστόσο, τηρώντας κάποιες βασικές αρχές και λαμβάνοντας ορισμένα απλά μετρά μπορούμε σίγουρα να περιορίσουμε σημαντικά τη συχνότητά τους.