Της Λίλιαν Δαφερμάκη

Με αφετηρία τον Κρουσώνα αμέσως μετά το Πάσχα ο Δήμος Μαλεβιζίου ξεκινά μια μεγάλη διαδρομή στην ενδοχώρα του, με σκοπό να παρουσιάσει τη σπουδαία μελετητική δουλειά του ΤΕΕ ΤΑΚ που αφορά στο χαρακτηρισμό είκοσι οικισμών του ως παραδοσιακών. Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες αναπτυξιακές μελέτες που σήμερα έχει στα χέρια του ο Δήμος, η οποία εφόσον φτάσει σε επίπεδο θεσμοθέτησης, ανοίγει τον δρόμο για τη διεκδίκηση δεκάδων ευρωπαϊκών χρηματοδο- τήσεων όχι μόνο για τη διάσωση της ιστορικής ταυτότητας και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας κάθε οικισμού, αλλά και για την επιδότηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που συνδέονται με την παραδοσιακή τοπική παραγωγή. Οι είκοσι οικισμοί που πληρούσαν τα κριτήρια και συμπεριελήφθησαν στη μελέτη είναι, Αηδονοχώρι, Αστυράκι, Αχλάδα, Γωνιές, Δαμάστα, Καλέσα, Καμαράκι, Καμάρι, Καμαριώτης, Καυροχώρι, Κεραμούτσι, Κορφές, Κρουσώνας, Λουτράκι, Μάραθος, Μονή, Ροδιά, Σάρχος, Τύλισος, Φόδελε. Η μελέτη αυτή αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο στο οποίο επενδύει ο Δήμος Μαλεβιζίου, προκειμένου να διαχειριστεί τις έντονες πληθυσμιακές μεταβολές που καταγράφονται στο εσωτερικό του, όπου διαπιστώνονται έντονα φαινόμενα αστυφιλίας ενώ η η περιφέρεια του αποδεκατίζεται. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Μανόλη Αντωνογιαννάκη, «ενώ ο πληθυσμός του Γαζίου αυξάνεται θεαματικά, οι κάτοικοι στους οικισμούς του Δήμου μειώνονται σημαντικά… Για τον λόγο αυτό οφείλουμε να δημιουργήσουμε όλες τις προϋποθέσεις μέσα από μόνιμες αναπτυξιακές δομές και ισχυρά κίνητρα που να συγκρατήσουν τον πληθυσμό της ενδοχώρας του Δήμου».



Οι παρουσιάσεις της μελέτης

Ο Κρουσώνας είναι ο πρώτος σταθμός στον οποίο θα γίνει αμέσως μετά το Πάσχα η παρουσίαση της μελέτης που αφορά εκτός από τον συγκεκριμένο οικισμό και τις περιοχές Κορφές, Λουτράκι, Σάρχος, Κιθαρίδα. Όπως εξηγεί ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Μ.Αντωνογιαννάκης, αυτό το οποίο θα κάνουμε σε συνεργασία με τις μελετητικές ομάδες του ΤΕΕ ΤΑΚ είναι να παρουσιάσουμε τη δουλειά που έχει γίνει για την καταγραφή των παραδοσιακών οικισμών αλλά και τη στόχευση του Δήμου για τα οφέλη που θα προκύψουν στις τοπικές κοινωνίες. Στη μελέτη του Επιμελητηρίου (για την οποία εργάστηκαν 20 ομάδες μηχανικών – μελών του ΤΕΕ/ΤΑΚ, αποτελούμενες από περισσότερους από 100 μηχανικούς όλων των ειδικοτήτων) περιλαμβάνονται πλήρεις φάκελοι για κάθε οικισμό, με σχέδια και αναλυτικές τεχνικές εκθέσεις με τα στοιχεία της γεωγραφικής και ιστορικής ταυτότητας κάθε οικισμού, της αρχιτεκτονικής του φυσιογνωμίας, την απογραφή  του πολεοδομικού του πλούτου, πλούσιο υλικό τεκμηρίωσης (χάρτες, σχέδια, φωτογραφίες, βίντεο, συνεντεύξεις κ.λπ), προτεινόμενες παρεμβάσεις, ειδικοί όροι δόμησης και προστασίας”.

Το δεύτερο στάδιο στο οποίο θα πρέπει να προχωρήσουμε είναι όπως εξηγεί ο κ. Αντωνογιαννάκης είναι “να καθοριστούν οι όροι δόμησης, με βάση τα ειδικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής, με σκοπό να διασωθεί και να προστατευθεί ο παραδοσιακός χαρακτήρας των οικισμών. Το πλαίσιο αυτό θα περάσει μέσα από τη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης, προκειμένου να καταγραφεί και η βούληση των τοπικών κοινωνιών. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η καταγραφή που έγινε έδειξε ότι κάποιοι οικισμοί δεν είναι δυνατό να χαρακτηριστούν παραδοσιακοί στο σύνολο τους (διότι με την πάροδο των χρόνων τα χαρακτηριστικά τους έχουν αλλοιωθεί), αλλά διαθέτουν κάποιους θύλακες που διατηρούν ακόμα ειδικά αρχιτεκτονικά και ιστορικά χαρακτηριστικά που αξίζει τον κόπο να διασωθούν”.

Σε επόμενη φάση, οι φάκελοι των μελετών θα σταλούν στο υπουργείο Περιβάλλοντος προκειμένου να εγκριθούν, και να προχωρήσει η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος με το οποίο οι οικισμοί θα χαρακτηριστούν ως παραδοσιακοί. «Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια πολυδαίδαλη γραφειοκρατική διαδικασία», σημειώνει ο κ. Αντωνογιαννάκης, «και στο πλαίσιο αυτό προσπαθούμε να θέσουμε ένα ρεαλιστικό και σύντομο (όσο το δυνατό) χρονοδιάγραμμα για τη θεσμοθέτηση των οικισμών του Δήμου ως παραδοσιακών».



Τα οφέλη από τον χαρακτηρισμό των παραδοσιακών οικισμών

«Κυρίως αυτό το οποίο μας ενδιαφέρει είναι να ενημερωθούν ουσιαστικά οι τοπικές κοινωνίες για τα πολλαπλά οφέλη που θα προκύψουν και για τις αναπτυξιακές διαδρομές που χαράσσονται μέσα από τη μεγάλη προσπάθεια που ο Δήμος ξεκινά», τονίζει ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου.

Το πρώτο που θα πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι όταν ένας οικισμός χαρακτηριστεί παραδοσιακός, μπορεί να εξασφαλίσει χρηματοδοτήσεις μέσα από τις οποίες θα μπορέσει να προστατεύσει και να αναβαθμίσει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του και εξασφαλίζει τη δυνατότητα ένταξης έργων υποδομής σε ειδικά χρηματοδοτικά προγράμματα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Παράλληλα, όμως, ανοίγει ο δρόμος για τη χρηματοδότηση επιχειρήσεων, που συνδέονται με την τοπική παραδοσιακή παραγωγική διαδικασία”. Για παράδειγμα, όπως εξηγεί ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, θα μπορεί στον Κρουσώνα να γίνει μια εργοστασιακή μονάδα επεξεργασίας του μήλου, η στο Μάραθος ένα εργοστάσιο κομποστοποίησης της βρώσιμης ελιάς. Εκτός όμως από τον τομέα της γαστρονομίας, μπορούν να επιδοτηθούν δραστηριότητες και σε άλλους τομείς, όπως για παράδειγμα την υφαντουργία… Όλες αυτές οι δομές, εκτός από το γεγονός ότι δημιουργούν θέσεις εργασίας και άρα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της ερημοποίησης της ενδοχώρας, κεφαλαιοποιούν την ανάπτυξη και στον τουριστικό τομέα αφού οι μονάδες αυτές μπορούν να λειτουργήσουν θελκτικά αυξάνοντας την επισκεψιμότητα…