Οι ανακαλύψεις του εργαστηρίου του κάνουν «σεισμό» στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Αυτή τη φορά η πρόθεση του ν’ ανακαλύψει τη σύνδεση μέλλοντος και παρελθόντος, έρχονται να κάνουν «σεισμό» στην κοινή αντίληψη περί χρόνου.
Ο λόγος για έναν από τους διασημότερους επιστήμονες στον κόσμο από το Ηράκλειο, το δρ. Μηνά Καφάτο. Ο κ. Καφάτος διαπρέπει στην Αμερική ως καθηγητής και διευθυντής του Κέντρου Τηλεσκόπησης και Διαστημικών Ερευνών, ενώ ειδικεύεται στις έρευνες για τους σεισμούς.
Φέτος, μετά από πρόταση του, εξετάζεται το ενδεχόμενο μιας εκτενέστερης έρευνας για τη σύνδεση κι εξέλιξη του χρόνου. Ήδη έχουν αρχίσει κάποιες πρώτες προσεγγίσεις, που συνηγορούν στο γεγονός πως ο χρόνος δεν εξελίσσεται γραμμικά, κι ίσως ακόμα πηγαίνει από μπροστά προς τα πίσω.
Τα πειράματα του Μπεμ, που δείχνουν ότι ίσως οι κοινοί άνθρωποι μπορούν να προβλέπουν το μέλλον αποτελούν πλέον σημαντικό πεδίο έρευνας και δράσης στην Αμερική.
Ο δρ. Καφάτος, μιλά γι’ αυτά, για τις «ικανότητες» των ανθρώπων να γίνονται μελλοντολόγοι, προσπαθεί να εξηγήσει την εξέλιξη του χρόνου, αλλά και να παρουσιάσει το βαθμό ανάμιξης του στην όλη διαδικασία.
Σε μια συνέντευξη από το…μέλλον, ο κ. Καφάτος ενεργοποιεί για μία ακόμα φορά άγνωστα μονοπάτια σκέψης και παρουσιάζει πτυχές του κόσμου, όπως δύσκολα μπορούν να γίνουν αντιληπτές.
Ερ.: Ο Μπεμ με τα πειράματα του για το χρόνο και την πρόβλεψη του μέλλοντος ήρθε για μία ακόμα φορά να ταράξει τα νερά. Ποιο είναι το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει απ’ αυτή τη νέα προσέγγιση;
Απ.: Το βασικό συμπέρασμα που βγαίνει είναι ότι ο χρόνος είναι πολύ παράξενος. Μοιάζει πως η συνειδητοποίηση που έχουμε για τον χρόνο με την κλασική Φυσική, δεν επαρκεί για να εξηγήσει διάφορα φαινόμενα. Όπως είναι τα πειράματα του Μπεμ που δείχνουν ότι υπάρχει κάποια σύνδεση του μέλλοντος με το παρελθόν κι όχι του παρελθόντος με το μέλλον. Αυτό και βέβαια είναι περίεργο διότι πάει κόντρα στην κοινή σκέψη και λογική σύμφωνα με την οποία ο χρόνος προχωράει από το παρελθόν προς το μέλλον.
Ερ.: Τεράστιο ενδιαφέρον σε όλο τον κόσμο έχουν προκαλέσει τα συγκεκριμένα πειράματα του Μπεμ αναφορικά με την πρόβλεψη του μέλλοντος. Τι εξέτασαν αυτά τα πειράματα;
Απ.: Τα πειράματα έγιναν με την ομάδα του Μπεμ στο Κορνέλ κι έγιναν εννιά διαφορετικά πειράματα. Ζητούσαν από φοιτητές, δηλαδή από κοινούς ανθρώπους χωρίς μεταφυσικές τάσεις να συμμετάσχουν στα πειράματα. Τους ζήτησαν να χαλαρώσουν και τους είπαν πως θα παρουσιαστούν κάποιες εικόνες σε οθόνη, ουδέτερη, ερωτική ή φοβική σε ανύποπτο χρόνο. Γύρω στο 53 % με 54 % με μάλλον υψηλή ακρίβεια μπορούσαν να προβλέψουν το πότε θα προβληθούν αυτές οι εικόνες, προτού βγουν. Δηλαδή φάνηκε να παίρνουν μηνύματα από το μέλλον που τα χρησιμοποιούσαν για το παρελθόν.
Ερ.: Ο ρόλος σας στην προσέγγιση αυτών των πειραμάτων ποιος είναι;
Απ.: Εμάς ο ρόλος μας είναι κυρίως θεωρητικός. Σκεφτόμαστε το ίδιο πείραμα να γίνει στο δικό μας πανεπιστήμιο και να το επιβεβαιώσουμε με τη συνεργασία ψυχολόγων. Είναι μια ιδέα που δεν την έχουμε αποφασίσει, αλλά την έχουμε προτείνει σε μια ομάδα από καθηγητές. Εμάς ο ρόλος μας είναι να εξηγήσουμε θεωρητικά το πώς μπορεί να ισχύει αυτό κι έχει κάνει μια πολύ καλή μελέτη ο Χένρι Σταπ, ο οποίος λέει ότι ορισμένες αρχές που ακολουθούνται από την κβαντομηχανική ίσως ν’ αλλάξουν. Ο Σταπ υποστηρίζει πως ίσως υπάρχει μια αρχή στο σύμπαν, όπου όταν υπάρχει ανάμιξη κάποιου έμβιου όντος να διαφοροποιεί τα δεδομένα.
Ερ.: Μιλάμε δηλαδή για μια πιθανή κατάργηση της γραμμικότητας του χρόνου;
Απ.: Οπωσδήποτε πιστεύω πως η γραμμικότητα του χρόνου είναι δύσκολο να ισχύει και κινούμαστε προς την κατάργηση της. Πάντως υπάρχουν ήδη ενδείξεις που δηλώνουν πως μπορεί ν’ αλλάξει με έμβια παρέμβαση η εξέλιξη της γραμμικότητας του χρόνου. Στην ουσία δεν αλλάζει η πορεία εξέλιξης του χρόνου, απλά μέσα από την κβαντομηχανική υπάρχουν ενδείξεις πως αυτά που ονομάζει ο κόσμος παρελθόν και μέλλον με κάποιο τρόπο συνδέονται μεταξύ τους και δεν είναι ανεξάρτητα.
Ερ.: Δεν είναι όμως περίεργη για τον τρόπο που αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι τα πράγματα αυτή η θεώρηση;
Απ.: Μα και βέβαια. Ο κόσμος έχει μια γραμμική αντίληψη του χρόνου και μια αντίληψη αιτίας και αποτελέσματος. Για παράδειγμα ο κόσμος πιστεύει για ένα αντικείμενο πως όταν πέφτει ακούμε τον ήχο της πτώσης μετά την πτώση. Η νέα θεώρηση ωστόσο αλλάζει την έννοια της αιτίας και του αιτιατού.
“Υπάρχει πιθανότητα να έχουμε αναπτύξει μια κοινή λογική που δεν ξέρουμε
αν είναι η σωστή”
Μήπως όμως είμαστε μέρος μιας σύμβασης και δεν θέλουμε να δεχτούμε κάποιες αλλαγές που ενδεχομένως υπάρχουν;
Ναι, όντως έχουμε γίνει μέρος μιας σύμβασης. Έχουμε δεχτεί μια συγκεκριμένη πραγματικότητα που δύσκολα πιστεύουμε πως αλλάζει. Γι’ αυτό έχει άλλωστε και πολύ μεγάλη σημασία η έρευνα στον εγκέφαλο και το πώς δέχεται κάποια σήματα ο εγκέφαλος μας, αλλά και το τι είναι αυτό που λέμε σκέψη. Μήπως το μυαλό μας, μας κάνει να βλέπουμε έναν κόσμο που ανταποκρίνεται σε μια πραγματικότητα που δεν είναι όμως έτσι; Πιστεύω πως υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχουμε αναπτύξει μια κοινή λογική που δεν ξέρουμε όμως αν είναι η σωστή. Και θεωρώ πως αν αυτό αποδειχθεί πειραματικά θα έχει επιπτώσεις στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τους ίδιους μας τους εαυτούς. Δεν θα ήθελα να μπω σε δύσκολες λεπτομέρειες, όμως θα μπορούσαμε να κάνουμε την εικασία πως τα προβλήματα σε όλο τον κόσμο ή η κατάσταση στη χώρα μας έχει να κάνει πιθανόν με τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητα, που όπως είπατε κι εσείς δεν θέλουμε ν’ αλλάξουμε.
“Η έννοια του σύμπαντος που έχουμε ίσως δεν είναι πραγματική”
Ερ.: Αν τελικά τα πειράματα που κάνετε επαληθευτούν κι αποδειχθεί πειραματικά πως ο χρόνος δεν είναι γραμμικός ή ότι γυρίζουμε από το «μέλλον» προς το «παρελθόν» κι όχι αντίστροφα, πόσο θ’ αλλάξει η αντίληψη των ανθρώπων για τη ζωή τους;
Απ.: Κοιτάξτε. Σ’ ένα από τα βιβλία μου έχω γράψει για το «συνειδητό σύμπαν», που είναι και ο τίτλος του. Αυτές οι αλλαγές έχουν γίνει από την εποχή του Μπορ και του Αϊνστάιν, δηλαδή από τις δεκαετίες του ’20 και του ’30. Δεν είναι καινούριες οι αντιλήψεις του χωροχρόνου. Αυτό που είναι καινούριο είναι πως μπορούμε να κάνουμε πειράματα. Αλλά είναι γνωστό πως η έννοια του σύμπαντος που έχουμε, ίσως δεν είναι η πραγματική. Κι όπως είχα γράψει και στο βιβλίο μου, δύο πράγματα μπορεί να συμβαίνουν. Ή το σύμπαν να είναι τρελό ή ο τρόπος που εμείς βλέπουμε το σύμπαν να μην ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Εγώ προσωπικά πιστεύω πως είναι το δεύτερο.
