Του Αλέκου Α. Ανδρικάκη - [email protected]

Η αφύπνιση της συνείδησης ενός άλλου Ηρακλείου που είναι ικανό για πολλά

Το Σάββατο 9 Απριλίου 2011 είναι μια ημέρα που θα γραφεί στην τοπική - ίσως όχι μόνο - ιστορία: 2.000 και πάνω πολίτες υπερασπίστηκαν τη Βικελαία και παράλληλα το δικαίωμά τους να είναι πολίτες, να μπορούν να μιλούν, να διεκδικούν

Σ’ αυτό το θολό τοπίο που ζούμε, σ’ αυτή την αμφισβήτηση των πάντων, ξεχύθηκε η δύναμη του κινήματος των πολιτών. Βγήκαν μπροστά οι πολίτες και συμπαρέσυραν όλους τους υπόλοιπους. Κόμματα, φορείς, παρατάξεις, «ινστρούχτορες».

Μόνο όσοι δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους φοβούνται τη δύναμη των πολιτών και την αλήθεια

Η παρουσία τεσσάρων κοινοβουλευτικών του ΠΑΣΟΚ, η παρουσία εν ενεργεία παραγόντων της δημοτικής πλειοψηφίας, η συμμετοχή της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ, είναι παράλληλοι, ισχυροί συμβολισμοί


Κάποιες ψυχές εκεί ψηλά θα πρέπει να χαμογελούσαν με ικανοποίηση το μεσημέρι του Σαββάτου, λοξοκοιτώντας προς την πλατεία των Λιονταριών. Η παρέα των λογίων του Ηρακλείου, ο παγκόσμιος Καζαντζάκης, ο Γιανναδάκης, ο Σπανάκης, ο Σταυρινίδης, ο Καλοκαιρινός, οι Αλεξίου, ο Πλατάκης, ο Φραγκούλης και όλοι οι άλλοι μεγάλοι που πέρασαν και άφησαν το ίχνος τους σ’ αυτή την πόλη, που υπηρέτησαν με συνέπεια τα γράμματα, τον πολιτισμό, την ιστορία, τη γνώση, το φως της αλήθειας, θα πρέπει να ένιωσαν πραγματικά χαρούμενοι, μα και περήφανοι. Δεν είναι δα και μικρό πράγμα στην πόλη που ορισμένοι έκαναν τέχνη τη μετατροπή σε «αξία» του σύγχρονου αγοραίου πολιτισμού της τα εμπορεία και τη σχέση κόστους - οφέλους, να οργανώνεται μια συγκέντρωση για τη βιβλιοθήκη της! Δεν είναι μικρό πράγμα, Σάββατο μεσημέρι, με θερμοκρασίες ασυνήθιστα υψηλές για την εποχή, 2.000 και βάλε άνθρωποι να συγκεντρώνονται και να παραμένουν επί ώρες στα Λιοντάρια για να υπερασπιστούν υψηλές αξίες, να κάθονται στην ουρά για να βάλουν μια υπογραφή για τη διάσωση και την ανάταξη της Βικελαίας, για την επιστροφή της στη θέση που ήταν. Δεν είναι μικρό πράγμα αυτοί οι άνθρωποι, που άκουσαν και διάβασαν τις προηγούμενες ημέρες προσβολές, εκφράσεις αυταρχισμού και αλαζονείας, που βρέθηκαν μπροστά σ’ έναν ιδιόμορφο τσαμπουκά, να κατεβαίνουν για να διεκδικήσουν όχι διορισμούς, όχι αποζημιώσεις, όχι τα ίδια και συμφέροντα, όχι το καλώς ή κακώς εννοούμενο συμφέρον τους, αλλά για να υπερασπιστούν την ιστορία αυτής της πόλης.

Εκεί πίσω από τους μπερντέδες του μεγάρου «Αχτάρικα», της στέγης της Βικελαίας, όπως απαίτησαν οι χιλιάδες που βρέθηκαν στα Λιοντάρια το Σάββατο, αρχίζουν να φαίνονται πλέον σκιές. Που κινούνται, κινούνται πολύ έντονα. Ίσως είναι οι συνειδήσεις αυτής της πόλης. Ίσως είναι η συνείδηση του άλλου Ηρακλείου. Ναι, τελικά υπάρχει ένα άλλο Ηράκλειο που όλοι μας (κι εμείς οι γραφιάδες έχουμε σημαντική ευθύνη) το κοιμίσαμε χρόνια τώρα, το στείλαμε στον καναπέ του να βολευτεί, του διαμορφώσαμε το περιβάλλον της μακαριότητας και της ευδαιμονίας. Υπάρχει ένα άλλο Ηράκλειο, μια άλλη πόλη, που δεν θέλαμε να είναι σε αφύπνιση, γιατί ο ύπνος της μας βόλευε. Βόλευε τους κρατούντες και τη μετριότητα.

Τώρα οι σκιές αυτής της άλλης συνείδησης φαίνεται ότι είναι νομοτέλεια να βγουν από την κρυψώνα τους. Το έδειξε η συγκέντρωση του Σαββάτου. Το έδειξε η συζήτηση που γινόταν στο διαδίκτυο εδώ και μέρες. Το δείχνουν οι συζητήσεις που γίνονται πλέον στα στέκια της πόλης. Το αποδεικνύει τελικά η αυταρχική αντίδραση της Λότζια, που ξέρει πλέον ότι υπάρχει μια πόλη που είναι εν βρασμώ. Ξύπνησε από το λήθαργο που της επέβαλλαν και τώρα είναι ικανή για πολλά.

Ιστορική ημέρα

Το Σάββατο 9 Απριλίου 2011 είναι μια ημέρα που θα γραφεί στην τοπική – ίσως όχι μόνο- ιστορία. Γιατί, με την πρόσκληση μιας ομάδας νέων ανθρώπων, μιας παρέας που δεν είχε αναφορές παρά μόνο στη συνείδηση των μελών της, μαζεύτηκαν στην πλατεία 2.000 και πάνω άνθρωποι. Μόνο οι υπογραφές που μαζεύτηκαν (για την ακρίβεια δεν μαζεύτηκαν, τις πρόσφεραν αυτοβούλως οι άνθρωποι, αφού μπήκαν στην ουρά για να υπογράψουν για τη Βικελαία) έφτασαν τις 1.500 μόνο την ώρα της εκδήλωσης. Πόσο μεγαλειώδες είναι αυτό! Μια συγκέντρωση, μια μεγάλη συγκέντρωση, πάνω από 2.000 άνθρωποι, να απαιτούν τη στήριξη της Βιβλιοθήκης, της δικής τους Βιβλιοθήκης. Γιατί αν δεν την ένοιωθαν δική τους, δεν θα ήταν μεσημεριάτικα εκεί. Δεν θα παρέμεναν επί ώρες. Θα έφευγαν για τις γύρω καφετέριες.

Η 9η Απριλίου θα γραφεί, λοιπόν, στην ιστορία μας γιατί καταφέραμε να ξεσηκωθούμε όχι για να κερδίσουμε, αλλά για να κερδίσει η πόλη και το μέλλον, τα παιδιά μας. Είναι αυτό που είπε η 13χρονη κόρη του φίλου μου, ότι «εσείς οι μεγάλοι, ακόμη κι αν δεν σας ενδιαφέρει, οφείλετε να φωνάξετε για τη Βικελαία, να μας την παραδώσετε όπως την παραλάβατε, μεγάλη και σπουδαία, γιατί αφορά εμάς, τα παιδιά σας, που μας ενδιαφέρει η Βικελαία»!

Η συγκέντρωση αυτή θα περάσει στην ιστορία και για ένα δεύτερο λόγο. Σ’ αυτό το θολό τοπίο που ζούμε, σ’ αυτή την αμφισβήτηση των πάντων, ξεχύθηκε η δύναμη του κινήματος των πολιτών. Βγήκαν μπροστά οι πολίτες και συμπαρέσυραν όλους τους υπόλοιπους. Κόμματα, φορείς, παρατάξεις, «ινστρούχτορες».

Η συγκέντρωση αυτή των πολιτών, όχι των γνωστών κομματικών φυσιογνωμιών, αλλά των φρέσκων προσώπων, που διεκδικούν για τη Βικελαία, που δεν περιμένουν την κομματική εντολή, έδωσε πολλά μηνύματα. Πρώτος παραλήπτης ο δήμαρχος και οι γύρω έμμισθοι χειροκροτητές συμβουλάτορες. Κατάλαβε ότι δεν αρκεί πλέον να υψώνεις το δάχτυλο μπροστά στο πρόσωπο του πολίτη για να λουφάξει αυτός και πάλι φοβισμένος στη μιζέρια του; Κατάλαβε ότι όλα έχουν ένα όριο; Κατάλαβε ότι οι πολίτες που υπερασπίστηκαν τη Βικελαία υπερασπίστηκαν παράλληλα και το δικαίωμά τους να είναι πολίτες, να μπορούν να μιλούν, να διεκδικούν, να κάνουν κριτική; Κατάλαβε ότι δεν θα επιτρέψουν σε κανένα να τους αμφισβητεί το δικαίωμα της διεκδίκησης, αυτό που κάποτε ως συνδικαλιστής υπερασπίστηκε ο ίδιος; Τι ειρωνεία! Φύσει και θέσει διεκδικητής ως παλιός συνδικαλιστής, σήμερα αμφισβητεί εκείνος το –κατακτημένο εδώ και αιώνες- δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης και της διεκδίκησης σε μια πολιτεία που θα έπρεπε να λειτουργεί με τους κανόνες της Δημοκρατίας. Κι όμως ένας αιρετός με ανοικτό μυαλό και χωρίς άλλες επιρροές, θα έπρεπε να χαίρεται όταν οι πολίτες του βγαίνουν στους δρόμους για τη Βιβλιοθήκη τους. Κάντε τις συγκρίσεις με τον Καμίνη της Αθήνας. Εκεί που εδώ κι εβδομάδες τού έκλεισαν το δημαρχείο, διέκοψαν τις βασικές λειτουργίες του δήμου άνθρωποι που διεκδικούν τη μονιμοποίησή τους στο δήμο. Δεν κρίνω το δίκαιο ή όχι του αιτήματος. Όμως αυτό είναι ένα αίτημα που έχει τα χαρακτηριστικά του προσωπικού συμφέροντος (φυσικά το δικαίωμα στη δουλειά είναι όχι μόνο θεμιτό, αλλά ιερό), το οποίο στην περίπτωση αυτή λειτουργεί σε βάρος του γενικότερου. Αυτοί δεν υβρίστηκαν, σε αντίθεση με το «δημοκρατικό Ηράκλειο»…

Γι αυτούς τους ανθρώπους που σηκώθηκαν από τους καναπέδες τους, ρωτούσαν – όχι από μόνοι τους- μερικοί με θρασύτητα τις προηγούμενες ημέρες, «τι κρύβεται πίσω τους». Δεν κατάλαβαν ότι η μόνη σκοπιμότητα όλων ήταν η στήριξη στη γνώση και ο μόνος στόχος να λάμψει και πάλι το φως της Βικελαίας; Επειδή εκείνοι έχουν άλλες επιδιώξεις, σχεδόν πάντα, σε κάθε τι που κάνουν, θεωρούν ότι μοιάζουμε; Είμαστε πολύ διαφορετικοί από εκείνους, όλοι που ήμασταν στην πλατεία. Γιατί εκείνοι, εκτός των άλλων, έκρυψαν ακόμη και την αλήθεια, το γεγονός της συγκέντρωσης.

Τελικά, και ισχύει για όλους αυτό, όποια θέση εξουσίας ή επιρροής κατέχουν, μόνο όσοι δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους φοβούνται τη δύναμη των πολιτών και την αλήθεια.

Ισχυροί συμβολισμοί

Είχε κι άλλα μηνύματα αυτή η συγκέντρωση. Η παρουσία των κοινοβουλευτικών του ΠΑΣΟΚ, η συμμετοχή εν ενεργεία παραγόντων της δημοτικής αρχής, η ανακοίνωση και η συμμετοχή της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ, είναι παράλληλοι, ισχυροί συμβολισμοί. Δίπλα σ’ εκείνους που διαδήλωσαν για τη Βιβλιοθήκη και το δικαίωμα της έκφρασης και της διεκδίκησης, βρέθηκαν κορυφαίοι του κόμματος του δημάρχου. Ο συμβολισμός είναι ξεκάθαρος για τους χειρισμούς του επίσης προερχόμενου από το ΠΑΣΟΚ, δημάρχου. Και για τη Βικελαία και για το δάκτυλο που υψώνει μπροστά σε καθένα που αμφισβητεί, που κριτικάρει την πολιτική του. Θα το πάρει κι αυτό το μήνυμα, ή θα επικρατήσουν στη λογική του και πάλι τα σενάρια συνωμοσίας; Μα αν συνωμοτούν, μαζί με την πόλη, ο ευρωβουλευτής και τρεις από τους πέντε βουλευτές του κόμματός του, μαζί με τη Νεολαία, τότε τα πράγματα είναι άσχημα για τον ίδιο…

Μας λέει επί καιρό ο δήμαρχος, μονότονα και κουραστικά, πέραν των επιθέσεων που κάνει, ότι θα «τρίβουμε τα μάτια μας» όταν θα εγκαινιαστεί το κτίριο. Ότι είμαστε ανυπόμονοι, καθώς «άνδρα θέλω, τώρα τον θέλω»… Πέραν των «πολιτικά ευφυέστατων» (…) αυτών εκφράσεων, εκτός από την ομορφιά του κτιρίου, έχει να πει κάτι άλλο; Το μέγαρο «Αχτάρικα» θα είναι ολόκληρο στη διάθεση της Βικελαίας, για τους θησαυρούς και τις δράσεις της; Δεν φτάνει να κάνεις «βιοκλιματικά κτίρια» (ομολογώ ότι είμαι λίγο άσχετος με τον όρο, αφού αυτά δεν τα πολυκαταλαβαίνω, αλλά για να χρησιμοποιεί τον όρο ο δήμαρχος, φαντάζομαι ότι ξέρει…). Δεν φτάνει να λες παραπλανητικά ότι οι χώροι της Βικελαίας θα διπλασιαστούν. Αυτό έλειπε, να παραμένει στριμωγμένη στους χώρους που ήταν κάποτε. Δεν λέει, όμως, ότι ο επιπλέον χώρος που «παραχωρεί» είναι τα υπόγεια, δηλαδή οι χώροι του αραβοβυζαντινού τείχους που ήλθε στο φως κατά τις εργασίες. Και δεν λέει ότι αυτοί οι χώροι θα παραμένουν ανοικτοί, όπως απαιτούν οι αρχαιολόγοι, και άρα θα είναι ακατάλληλοι για τα αρχεία που προγραμματίζει να φυλαχθούν εκεί, σύμφωνα με το σχέδιο που κατέθεσε στο Τοπικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και εγκρίθηκε με διάφορες πιέσεις (φυσικά το Συμβούλιο, παρά τις πιέσεις, έχει τις δικές του ευθύνες για την απόφαση).

Το ερώτημα είναι, γιατί δεν ξεκαθαρίζει τι θα γίνει με τα τρία μαγαζιά στα ισόγεια. Τι θα γίνει με το τέταρτο, το αναψυκτήριο, στον τρίτο όροφο.

Αυτά για το «Αχτάρικα». Κι ας μη ρωτά διαρκώς «Πού ήταν όλοι αυτοί όταν η Βικελαία στεγαζόταν σε ένα όροφο και το κτίριο κινδύνευε με κατάρρευση». Γιατί εκείνος δεν ήταν εδώ, δεν ασχολιόταν με τη Βικελαία. Και μια λεπτομέρεια: η Βικελαία στον ένα όροφο στεγαζόταν πριν πολλές δεκαετίες. Δεν είναι καλά ενημερωμένος. Πριν γίνουν οι εργασίες ανακατασκευής, η Βικελαία είχε δύο ορόφους, όπως δηλαδή σχεδιάζει και τώρα. Μη ρωτά τι έκαναν οι πολίτες όταν υπήρχαν άλλα μαγαζιά στα ισόγεια, πριν τις εργασίες. Δεν ήταν εδώ, δεν ξέρει. Ας ρίξει μια ματιά στις εφημερίδες του παρελθόντος. Και στο κάτω – κάτω, ακόμη κι αν τότε δεν αντέδρασαν, έχουν δικαίωμα τώρα να διεκδικήσουν, τώρα που το κτίριο παραδίδεται και πάλι και δεν υπάρχουν δεσμεύσεις με μισθωτήρια και άλλα σχετικά. Μήπως, όμως, υπάρχουν υποσχέσεις;

Α, και μια ενημέρωση. Η ανακατασκευή του «Αχτάρικα» δεν αποφασίστηκε επί της δικής του δημαρχίας. Μετά το σεισμό του Μαΐου του 2001, δήμος και νομαρχία ερεύνησαν «ύποπτα» στατικά κτίρια. Ανάμεσα σ’ αυτά ήταν το «Αχτάρικα». Και με δύο αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου, επί δημαρχίας Ασλάνη, αποφασίστηκε να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για την ανακατασκευή. Και φυσικά ο ίδιος συνέχισε όσα είχαν ξεκινήσει. Και καλώς το έκανε! Επομένως δεν ισχύει αυτό που είπε στο δημοτικό συμβούλιο πρόσφατα, ότι όταν βρέθηκε σε εκδήλωση της Βικελαίας και αναζήτησε τουαλέτα, δεν βρήκε της προκοπής κι αποφάσισε να κάνει την ανακατασκευή… Μοιάζει πολύ αυτοκρατορική η αιτία που επικαλείται…

Αλλά δεν λέει τίποτε για τα βιβλία του Βικέλα, του Σεφέρη, της Αλεξίου, για τις βιβλιοθήκες και τις εφημερίδες που είναι στα υπόγεια. Δεν μας εξηγεί γιατί προτίμησε μια άλλη υπηρεσία, αντί της Βικελαίας στο κτίριο της Αντιστάσεως, κι αντί για τη Βιβλιοθήκη, «φιλοξενήθηκαν» οι θησαυροί της στις αποθήκες των ισογείων… Δεν λέει τίποτε γιατί δεν υποστηρίζονται δεν προωθούνται οι εκδόσεις της και γιατί δεν παρουσιάζονται, για παράδειγμα, επί πέντε μήνες. Δεν λέει τίποτε για το γεγονός ότι η Βικελαία παραμένει μια μικρή, συρρικνωμένη, απογυμνωμένη υπηρεσία και κάθε πρωτοβουλία της πρέπει να περνά από χίλια κύματα της υπηρεσιακής γραφειοκρατίας και του πολιτικού προσωπικού. Δεν λέει τίποτε, εντέλει, γιατί συνειδητά ο δήμος απαξίωσε τη Βιβλιοθήκη, την έβαλε στη γωνιά, την υποτίμησε. Γιατί δεν προχωρεί στην ανάταξή της, να τη θέσει τουλάχιστο στο επίπεδο που την βρήκε το 2003. Που δεν ήταν βέβαια «υπό κατάρρευση», ούτε «αχούρι», όπως ισχυρίζεται αναληθώς. Ας μην την ενίσχυε, αλλά τουλάχιστο να μην την ζημίωνε…

Το άλλο Ηράκλειο, όμως, είναι εδώ. Μόλις αφυπνισμένο και ασφαλώς «φρέσκο» και δυνατό. Κι υπάρχουν πολλά ζητήματα που πρέπει να ανοίξουν. Εμπρός λοιπόν, υπάρχει δρόμος μακρύς.