Του Κώστα Μπογδανίδη

Μια από τις πιο αμφιλεγόμενες ιστορικές προσωπικότητες της σύγχρονης Ελλάδας είναι ο Άρης Βελουχιώτης. Σε ένα μεγάλο κομμάτι του ελληνικού λαού φαντάζει ο ζωντανός θρύλος της αντίστασης , της ενσάρκωσης των ιδανικών του Έλληνα για ελευθερία και δημοκρατία. Για ένα επίσης σημαντικό τμήμα του παραμένει ο αιμοσταγής αντάρτης που είχε διασπαστικά σχέδια για την χώρα. Σε κάθε περίπτωση ο Άρης παραμένει μία από τις εμβληματικές και θρυλικές φυσιογνωμίες της νεώτερης ιστορίας μας.

Πέρασαν ήδη 62 χρόνια από την 19η Ιουνίου του 1945. Τότε που στην χαράδρα της Μεσούντας, έπεσε η αυλαία μιας νέας ελληνικής τραγωδίας. Εκεί, σ’ αυτήν την άγρια χαράδρα, ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ, ο Άρης Βελουχιώτης, ο θρύλος της ελληνικής Αντίστασης, έπεφτε δολοφονημένος από τους άγριους διώχτες του. Δολοφονημένος ή αυτόχειρ για ορισμένους ιστορικούς. Η ιστορία δεν έχει ξεκαθαρίσει τι ακριβώς έγινε κείνο το πρωινό στην χαράδρα της Μεσούντας. Ένας συγκερασμός των γεγονότων αλλά και η παρουσία κάποιων συντρόφων του μαρτυρούν ότι η τότε κομματική ηγεσία δεν είναι ανεύθυνη γιά ό,τι έγινε σε κείνην την χαράδρα. Αρκετοί είναι εκείνοι που κάνουν λόγο για δολοφονία και όχι για αυτοκτονία. Όπως και να ‘χει ο Ιούνιος συνδέεται άρρηκτα με τη ζωή και το θάνατο του Άρη. Ιούνιο ξεκίνησε το αντάρτικο, Ιούνιο τον αποκήρυξε το ΚΚΕ, Ιούνιο ήρθε το τέλος και Ιούνιο (του ’62) τον αποκατέστησε το κόμμα. Είναι ο Ιούνιος του Άρη.

Για τον Άρη έχουν γραφτεί πολλά. Το τελευταίο βιβλίο του Δ.Χαριτόπουλου είναι ίσως το πιο εμπεριστατωμένο για τη ζωή και τη δράση του. Αρκετοί είπαν ότι προσπαθει να αγιοποιήσει τον Βελουχιώτη. Κι όμως είναι ίσως το μοναδικό βιβλίο που με μια πλούσια βιβλιογραφία (230 τίτλοι βιβλίων και δεκάδες συνεντεύξεις και κείμενα αρχείων), με το οποίο πλάθεται το πραγματικό πρόσωπο του λαϊκού αγωνιστική Αρη Βελουχιώτη καθώς και το ιστορικό πλαίσιο της εποχής 1941-1945 με έναν ικανοποιητικό τρόπο, χρησιμοποιώντας αρκετά αποσπάσματα συναγωνιστών.

Από το βιβλίο προκύπτει η δράση των Αγγλων στη χώρα μας, μέσα από τα κείμενα των ίδιων του πρακτόρων τους και αρχείων του Φόρειν Οφις και της γερμανική κατοχικής διοίκησης. Δράση που κύριο στόχο είχε την υπονόμευση-διάλυση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και τη δημιουργία των όρων για τον έλεγχο της χώρας μετά την απελευθέρωσή της από τους άγγλους ιμπεριαλιστές. Το βιβλίο υπερασπίζεται το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ, καταρρίπτοντας μια σειρά προπαγανδιστικών δοξασιών της αντίδρασης που καλλιεργήθηκαν μετά την απελευθέρωση για να δικαιολογήσουν τις διώξεις των προοδευτικών Ελληνων και τη στελέχωση του νέου κρατικού μηχανισμού από δωσίλογους και ταγματασφαλίτες. Στιγματίζει τη στάση των "επίσημων" πολιτικών που ή έκαναν αντίσταση από το Κάιρο ή υποτάχτηκαν και συνεργάστηκαν με τους κατακτητές . Είναι ίσως η καλύτερη ιστορική βιογραφία που έχει γραφτεί για τον Άρη. Τον οποίο αναγνώριζαν και οι ιδεολογικοί του αντίπαλοι. “Άντρες σαν τον Άρη Βελουχιώτη είναι ζήτημα αν γεννιέται ένας κάθε εκατό χρόνια" είχε πει ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος.

Η δράση του

Ο Θανάσης Κλάρας όπως ήταν το πραγματικό όνομα του Αρη Βελουχιώτη γεννήθηκε στη Λαμία στα 1905. Από νέος ακολούθησε τα προοδευτικά κινήματα της εποχής του και εντάχθηκε τελικά στο ΚΚΕ Λίγο μετά την ένταξή του στο Κόμμα, ο Θανάσης Κλάρας κλήθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία κι όπως ήταν φυσικό για την εποχή, επειδή ήταν κομμουνιστής, την υπηρέτησε στο Καλπάκι που ήταν «πειθαρχικός ουλαμός», το χειρότερο στρατιωτικό κάτεργο της εποχής, ένα πραγματικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Οταν απολύθηκε από το στρατό, γύρισε στην Αθήνα, ανασυνδέθηκε με το Κόμμα και χρησιμοποιήθηκε σε σοβαρές κομματικές δουλειές, ενώ παράλληλα ήταν συντάκτης του «Ριζοσπάστη». Στη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά συλλήφθηκε και φυλακίστηκε στην Αίγινα. Κατά τη διάρκεια δίκης του στην Αθήνα απέδρασε και πέρασε στον παράνομο κομματικό μηχανισμό του ΚΚΕ. Ξανασυλλήφθηκε στα μέσα του 1939 και τον έστειλαν στις φυλακές της Κέρκυρας. Τότε υπέγραψε την περίφημη «δήλωση μετανοίας» και αποφυλακίστηκε. Επρόκειτο για μια πράξη που του τυραννούσε τη συνείδηση σ' όλη την υπόλοιπη ζωή του.

Μετά τον πόλεμο, αρχές του 1942, βγήκε οριστικά στο βουνό .Η πρώτη εμφάνιση των ανταρτικών τμημάτων που οργάνωσε ο Κλάρας έγινε στις 7 Ιουνίου 1942 στο χωριό Δομνίστα της Ευρυτανίας. Ο ίδιος ήταν η πρώτη φορά που εμφανίστηκε με το όνομα Αρης Βελουχιώτης. Από κει και μετά, τούτο το όνομα έγινε θρύλος.

Αργότερα αρνείται ουσιαστικά τις συμφωνίες του Λιβάνου, της Καζέρτας και της Βάρκιζας, που φέρανε τον εμφύλιο στα 1946 - '49. Στα Δεκεμβριανά θα πει: «Οι Αγγλοι δεν ήρθαν στην Ελλάδα να σκοτωθούν για το συμφέρον του λαού μας, αλλά ήρθαν για τα δικά τους συμφέροντα». Εχει αρχίσει η οριστική αντιπαράθεση του Αρη Βελουχιώτη με μεγάλη μερίδα της ηγεσίας του ΚΚΕ. Ο Αρης ξανάρχισε την αντάρτικη δραστηριότητα και επιχείρησε, όπως αναμφισβήτητα προκύπτει από πλήθος ιστορικών στοιχείων και ντοκουμέντων, να δημιουργήσει το «Νέο ΕΛΑΣ».

Πίστεψε ο Βελουχιώτης πως σαν επέστρεφε στην Ελλάδα ο Ζαχαριάδης θα ξέσκιζε την Συμφωνία της Βάρκιζας και θα έδινε το σύνθημα του νέου αγώνα. Πίστεψε πως θα μπορούσε να έρθει σε μιά επαφή με τον αρχηγό.

Στις 29 Μαϊου ο Ζαχαριάδης φτάνει στην Ελλάδα. Με στρατιωτικό αεροπλάνο των Άγγλων, μέσω Γαλλίας, φτάνει στην Αθήνα. Κάποιες κακίες ανέφεραν ότι τα τρία χρόνια στο Νταχάου δείχνουν να μην έχουν αφήσει κανένα ίχνος πάνω του όταν από το στρατόπεδο αυτό όσοι κατάφεραν να επιζήσουν βγήκαν σκιές του εαυτού τους.

Ο Άρης στέλνει αμέσως μήνυμα στην Περιφερειακή Επιτροπή του ΚΚΕ Τρικάλων να διαβιβασθεί στο Πολιτικό Γραφείο της Αθήνας. Ζητούσε μιά συνάντηση με τον Αρχηγό. Το μήνυμα αυτό δεν θα φτάσει ποτέ στα χέρια του Ζαχαριάδη. Κάπου μεταξύ Τρικάλων και Πολιτικού Γραφείου της Αθήνας το μήνυμα θα εξαφανισθεί. Ούτε και ένα δεύτερο που έστειλε θα φτάσει ποτέ. Άδικα ο Άρης θα περιμένει. Και δεν θα μάθει ποτέ, ότι δυό μέρες μετά την άφιξή του στην Ελλάδα ο Ζαχαριάδης είχε απασχοληθεί με την υπόθεσή του και η καταδικαστική απόφαση είχε ληφθεί. Την καταδίκη του από το κόμμα, ο πρωτοκαπετάνιος, θα την μάθει μια μέρα πριν από τον θάνατό του από το δημοσίευμα του Ριζοσπάστη που έγραφε:

« Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ αποφάσισε να καταγγείλει ανοιχτά την ύποπτη και τυχοδιωκτική δράση του Άρη Βελουχιώτη(Θανάση Κλάρα). Ο Βελουχιώτης ύστερα απο τη Συμφωνία της Βάρκιζας συνέχισε τη δράση του. Η δράση αυτή, που μονάχα την αντίδραση μπορούσε να εξυπηρετήσει γιατί της έδινε όπλα γιά να χτυπά το ΚΚΕ, να παραβιάζει τη Συμφωνία της Βάρκιζας και να δικαιολογεί τα εγκλήματά της, δεν επιτρέπει πια καμμιά καθυστέρηση γιά την ανοιχτή καταγγελία του Άρη Βελουχιώτη.» Και κατέληγε απευθυνόμενο προς τις οργανώσεις της περιοχής που εκινείτο ο Άρης.. «...Ούτε ψωμί ούτε νερό στον Μιζέρια(Βελουχιώτη)». Η ΚΕ του ΚΚΕ, στην 11η Ολομέλειά της, τον διαγράφει απ’ το κόμμα.

Στις 19 Ιουνίου του 1945, ο βίος του Αρη Βελουχιώτη έφτασε στο τέρμα του. Κι ήταν ο ίδιος που έκοψε το νήμα της ζωής του, έξω από τη Μεσούντα, καταδιωκόμενος από δυνάμεις του εχθρού, ενώ το θάνατο μοιράστηκε μαζί του και ο Τζαβέλας, ο πιστός του αντάρτης.Λίγες ημέρες αργότερα, από τις 18 ως τις 20 του ίδιου μήνα, τα κεφάλια των δύο κρέμονταν σ' ένα φανοστάτη στα Τρίκαλα.



ΠΗΓΕΣ

*Άρης ο αρχηγός των ατάκτων, Δ.Χαριτόπουλος

*Δ. Καραθάνου «Αντίο Καπετάνιε»

*Γιάννη Χατζηπαναγιώτου (Καπετάν Θωμά) στο βιβλίο του "Η Πολιτική διαθήκη του Άρη Βελουχιώτη

*«Στα πρόθυρα του εμφυλίου πολέμου» , Μιχάλη Λυμπεράτου

*«Εθνική Αντίσταση 1940-1945» Μανόλη Γλέζου