Tου Κώστα Μπογδανίδη

Κομπογιαννίτες και καιροσκόποι είναι αλήθεια ότι υπάρχουν σε κάθε κοινωνικό πεδίο δράσης. Το ίδιο συμβαίνει και στον ιατρικό αλλά και στον παραϊατρικό κλάδο.

Πάντα γινόταν εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου, πάντα απατεώνες προσπαθούσαν να τα οικονομήσουν, πουλώντας ελπίδες σε ανθρώπους που πονούσαν , που βρίσκονταν ακόμη και στο τελευταίο στάδιο της ζωής τους. Σε μια εποχή που οι γνώσεις ήταν ελάχιστες, που οι άνθρωποι ήταν μακριά από τη μόρφωση, δεν είχαν συμμετοχή στην πληροφόρηση, θα μπορούσε να δικαιολογήσει καταστάσεις τύπου… Καματερού ή καβροζούμια και την τελευταία ανακάλυψη: τα φύλλα της ελιάς που γιατρεύουν πάσα νόσο!

Πάντα ο άνθρωπος είχε ανάγκη να πιαστεί από κάπου. Όταν οι μαγγανίες των διαφόρων αγυρτών δεν έφερναν αποτέλεσμα, ο άνθρωπος κατάφευγε για τη θεραπεία του αρρώστου του στη δύναμη των θαυματουργών αγίων. Η προσευχή στους θαυματουργούς αγίους συνδυαζόταν με τα διάφορα τάματα (ανάληψη υποχρεώσεως). Το τάμα στο Θαυματουργό άγιο το έκανε πότε ο ίδιος ο άρρωστος και πότε οι δικοί του.

Ασφαλώς η πίστη δεν έχει σχέση με την αφέλεια. Όπως δεν έχει καμία σχέση ασφαλώς το ότι κάποιοι σήμερα μπορεί να πλουτίζουν με τα φυλλα ελιάς ή με το καβροζούμι παλιότερα με τα γιατροσόφια της γιαγιάς ή τα παραδοσιακά βότανα που χρησιμοποιούμε από καταβολής κόσμου για να “γιατρέψουμε” απλές καθημερινές αρρώστιες.

Η έλλειψη γνώσης οδηγούσε τους ανθρώπους στους κομπογιαννίτες. Που γίνονταν από…ορθοπεδικοί μέχρι…χειρουργοί! Στα πρακτικά μέσα που εφάρμοζαν οι έμπειροι κομπογιαννίτες, περιλαμβάνονταν ακομη και τα καλαμώματα, που έκαναν στα σπασίματα, αφού προηγουμένως τοποθετούσαν στην πρότερη θέση τους τα σπασμένα μέλη τους. Στις εξαρθρώσεις και στα λοστρέματα, αφού με τα κατάλληλα τινάγματα επανέφεραν στη θέση τους τα εξαρθρωμένα μέλη, συνέχιζαν τη θεραπεία με χλιαρές σαπουνάδες και με την επίθεση και επίδεση πάνω στη βλαμμένη άρθρωση άπλυτου μαλλιού ποτισμένου με ρακή. Στις λαβές (ανοικτά τραύματα) χρησιμοποιούσαν για απολύμανση σαπουνάδα από βρωμοσάπουνο (φανικό οξύ) και για αποθεραπεία κάλυπταν το τραύμα με κρασοψυχιά (ψωμί μουλιασμένο σε κρασί), που επέδεναν μέχρι να σαρκώσει και να δέσει η λαβή (πληγή).

Τα ελαφρά κρυολογήματα αντιμετώπιζαν με κρουφτές βεντόζες και με ποτρίμματα (εντριβές) με δυνατή ρακή, ενώ στα βαρεία κρυολογήματα, στην πόντα, χρησιμοποιούσαν, για να προλαβαίνουν την πνευμονία και την πλευρίτιδα, τις κοφτές βεντούζες και τις αφαιμάξεις εφαρμόζοντας το λαϊκό απόφθεγμα «κόψε με μη σε κόψω», γιατί αν δεν προλάμβαναν την πνευμονία, ο άρρωστος ήταν καταδικασμένος, οπότε έλεγαν «ήκοψε τον η πούντα».

Τους πονόλαιμους και τις αμυγδαλές αντιμετώπιζαν με το ξελαίμισμα, που γινόταν με σιδερένιο κουτάλι, το οποίο περιστρεφόταν βαθιά μέσα στο στόμα στην καταπόθρα του λαιμού του αρρώστου και με τις περιλαίμιες ζεστασές από λιναρόσπορο ή από κοινά πίτερα!

Τους κοιλιόπονους και τα κοιλιοδρόμια (διάρροιες) καταπολεμούσαν με τα βραστάρια (αφεψήματα) από φασκομηλιά, δίκταμο, ματζουράνα, φλισκούνι (μέντα) και καμηλάκι (χαμομήλι), στα οποία πρόσθεταν και τρίμματα από μοσκοκάρυδο και τζεντζεφίλι.

Τα διάφορα πονέματα (αποστήματα) όπως οι μαλαθράκοι (δοθιήνες) οι ταπεινάρες, ένα πολύ οδυνηρό απόστημα που παρουσιάζετο συνήθως στη μασχάλη ή στην ελιά της διχάλης στο βάθος ανάμεσα στα δυο σκέλη, τα πετροπατήματα και οι αμπαθούλες, άλλα οδυνηρά αποστήματα που παρουσιάζονταν στο πίσω μέρος του πέλματος κάτω από τη φτέρνα των ξυπόλητων παιδιών που αντιμετωπίζονταν σε δυο στάδια. Κατά το πρώτο στάδιο καταβαλλόταν προσπάθεια με διάφορα μαλακτικά για να ωριμάσουν τα πονέματα και να ανοίξουν τρυπώντας το δέρμα, για να φύγουν οι κακουσές (πύα). Για μαλακτικά χρησιμοποιούνταν διάφορα πρόχειρα έμπλαστρα από ειδικά χόρτα (μολόχες-παγί-σέσκουλο) αλειμμένα με συντηρημένο στον καπνό πλαϊσερό (λίπος) του χοίρου. Στα μαλακτικά περιλαμβάνονταν και το κερολάδι, που παρασκευαζόταν μέσα σε μια κούπα του κρομυδιού από λάδι και κερί, στα οποία προσθέτονταν και τρίμματα ξερού φλοιού καλαμιού και τα οποία αφού θερμαίνονταν καλά στη φωτιά προσδένονταν πάνω στο πετροπάτημα ή την αμπαθούλα.

Τις κεφαλαργιές (πονοκεφάλους) και τις αδιαθεσίες αντιμετώπιζαν με σαραντίσματα, ξεματιάσματα, ξόρκια και γητέματα, που για όλα υπήρχαν οι κατάλληλες κατεχαρούδες γριές. Παρά το ότι ήταν άγνωστες οι αρρώστιες της υπότασης και της υπέρτασης συνηθιζόταν κάθε Μάη να παίρνουν αίμα (αφαίμαξη) από τα πιο ζωηρά και αιματώδη άτομα για προληπτικούς λόγους. Οι αφαιμάξεις αυτές γίνονταν με βδέλες, που τις κολλούσαν στο λαιμό και στα ριζαύτια του υποβαλλόμενου στην αφαίμαξη και με μια κοφτή βεντούζα στο σβέρκο του. Τις ανορεξίες πάλι και το δυνάμωμα των αδυνατισμένων ανθρώπων καταπολεμούσαν με διάφορα δυναμωτικά ματζούνια, που παρασκεύαζαν οι ειδήμονες με μέλι και διάφορα βότανα ή με ένα αφέψημα από παλιό μαρουβά (πολύ παλιό κρασί) βρασμένο με φλοιό κένας.



Οι σοβαρές αρρώστιες



Εκτός από τις μικροαρρώστιες, τους ανθρώπους της παλιάς εποχής θέριζαν κυριολεκτικά οι μεγάλες σοβαρές αρρώστιες, που δεν μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με τα γιατρικουλέματα και τα γιατροσόφια της εποχής εκείνης.

Τέτοιες μεγάλες σοβαρές αρρώστιες ήσαν ο ρίγος, που λεγόταν και βλάβος (ελώδης πυρετός), που ενδημούσε στους λεγόμενους βλαβότοπους (βαλτώδεις περιοχές) με τα στάσιμα νερά, όπου γεννοβολούσαν και αναπτύσσονταν τα κουνούπια, που μετέδιδαν κάθε χρόνο στους ανθρώπους τη φοβερή αυτή αρρώστια.

Άλλη φοβερή αρρώστια, που ενδημούσε σε πολλές περιοχές, οι οποίες υδρεύονταν από πηγάδια με στάσιμο μολυσμένο νερό, ήταν ο τύφος, ο οποίος μάστιζε εκ περιτροπής τους ανθρώπους των περιοχών αυτών.

Σε μεγάλες και σοβαρές αρρώστιες, πνευμονία και πλευρίτιδα, κατάληγαν τα βαρεία πουντιάσματα (κρυολογήματα), όταν δεν προλαμβάνονταν η αντιμετώπιση τους με τις κοφτές βεντούζες, τις αφαιμάξεις και τα δυνατά ποτρίμματα.

Το χτικιό, που λεγόταν και βερέμι, (φυματίωση), ήταν από τις φοβερότερες αρρώστιες της εποχής. Η αρρώστια αυτή οφειλόταν στην κακή πέραση (ενδιαίτηση) των ανθρώπων, καθώς και στην εξέλιξη άλλων ασθενειών, όπως του ρίγου, της πνευμονίας και τη πλευρίτιδας, ο δε χτικιάρης (φθισικός) ήταν πάντοτε καταδικασμένος, επειδή δεν υπήρχαν τότε τα μέσα καταπολέμησης της καταραμένης αυτής αρρώστιας.

Άλλη τρομερή αρρώστια, που δεν σήκωνε γιατριγιά, ήταν το μεσκίνιασμα (λέπρα), που πρόσβαλλε ορισμένα άτομα, τα οποία μάλιστα μόλις εκδηλωνόταν η αρρώστια απομακρύνονταν από τους λοιπούς ανθρώπους.

Στις μεγάλες και φοβερές αρρώστιες συγκαταλεγόταν το γράντισμα (ημιπληγία), που προσβάλλονταν μερικοί άνθρωποι και τέγονταν (υπέφεραν) σ’ όλο το υπόλοιπο της ζωής του και ο λεγόμενος νταμπλάς (συγκοπή), που άφηνε στον τόπο αυτόν που κτυπούσε.

Στις τρομερές επίσης αρρώστιες συγκαταλέγονταν και οι επιδημίες της πανόγλας (πανώλης) και της ευλογιάς, οι οποίες όταν έπεφταν (ενέσκυπταν) έκαναν θραύση (υπερεδεκάτιζαν) στον πληθυσμό του νησιού. Ευτυχώς οι επιδημίες αυτές μετά την ανακάλυψη τση βατσίνας (εμβολίου), δεν ξαναφάνηκαν πια σ’ όλο το διάστημα του τρέχοντα αιώνα.



Οι θεραπευτικές ιδιότητες

Είναι αλήθεια επίσης ότι επιστημονικά τεστ που έγιναν σε μια σειρά από παραδοσιακά θεραπευτικά βότανα έδειξαν ότι αυτές πράγματι έχουν επωφελή για την υγεία αποτελέσματα.

Ειδικοί από το Κολέγιο Κινγκς του Πανεπιστημίου του Λονδίνου είπαν ότι τα «γιατροσόφια» που χρησιμοποιούνται σε πολλές περιοχές του πλανήτη, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να βοηθήσουν στη θεραπεία ασθενειών .

Την ίδια ώρα οι επαΐοντες στο χώρο των εναλλακτικών θεραπειών λένε ότι για να επιβεβαιωθούν τα ευεργετικά αποτελέσματα των παραδοσιακών βοτάνων θα πρέπει να διεξαχθούν πλήρεις κλινικές δοκιμές.

Οι ερευνητές του Kings College εξέτασαν την αποτελεσματικότητα ινδικών εκχυλισμάτων κατά του διαβήτη, των φυτικών ουσιών που χρησιμοποιούνται στη Γκάνα για την επούλωση των πληγών και των αντικαρκινικών βοτάνων που απαντώνται στην Κίνα και την Ταϋλάνδη.

Οι επιστήμονες λένε ότι τα ευρήματα των ερευνών τους θα βοηθήσουν τους κατοίκους των περιοχών αυτών να εξακριβώσουν ποια φυτά συνιστώνται και θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν στην παρασκευή νέων φαρμακευτικών ουσιών.



Αντιδιαβητικό εκχύλισμα

Ένα από τα φυτά που εξετάστηκαν ήταν το φύλλο του δέντρου κάρι στην Ινδία, το οποίο φημίζεται για τις ευεργετικές επιδράσεις του στη θεραπεία του διαβήτη.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι εκχυλίσματα από το φύλλο κάρι περιορίζουν τη δράση της Πανκρεατικής Αλφα Αμυλάσης (ΠΑΑ), ενός πεπτικού ενζύμου που υποβοηθά την μετατροπή των αμυλούχων τροφών σε γλυκόζη.

Ένας διαβητικός οργανισμός δεν παράγει ποσότητα ινσουλίνης ικανή να ρυθμίσει την απότομη αύξηση των σακχάρων στο αίμα. Η επιβράδυνση της μετατροπής αμύλου σε γλυκόζη που επιτυγχάνεται με το μπλοκάρισμα της ΠΑΑ μπορεί να οδηγήσει σε πιο ισορροπημένη διοχέτευση γλυκόζης στο αίμα από το έντερο.

Οι ερευνητές αυτή τη στιγμή προσπαθούν να διαπιστώσουν ποιο από τα συστατικά του φύλλου κάρι έχει αυτό το αποτέλεσμα.



Γιατροσόφι για πληγές

Οι ερευνητές του Κολεγίου Κινγκς σε συνεργασία με ειδικούς από το Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Γκάνα, εξέτασαν τα φυτά που χρησιμοποιούνται για θεραπεία από τη φυλή των Ασάντι.

Αφού έκαναν συνεντεύξεις με παραδοσιακούς θεραπευτές για να διαπιστώσουν ποια φυτά χρησιμοποιούνται στη θεραπεία πληγών, στη συνέχεια εξέτασαν στο εργαστήριο κατά πόσο τα φυτά αυτά επέφεραν το ποθούμενο αποτέλεσμα.

Και βρήκαν ότι το εκχύλισμα του αναρριχώμενου λουλουδιού «Κομελίνα Ντιφούσα» έχει τόσο αντιβακτηριακή όσο και αντιμυκητιακή δράση, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να βοηθήσει στην επούλωση και στην αποτροπή περαιτέρω μόλυνσης των πληγών.



ΠΗΓΕΣ



ΙΑΤΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ

βικιπεδία

-Θωμάς Β. Σταμούλης. Άρθρο για τη "Λαϊκή Ιατρική στην Ευρυτανία", από το περιοδικό

"ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ".

- Θ. Θωμόπουλος. Άρθρα του με τίτλο: "Γιατροσόφια, Φτιασίδια, Μπογιές".;