Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη*

Τελικά συνέβησαν έτσι τα πράγματα; Είχε πράγματι ο Ντόναλντ Τραμπ τέτοιας έκτασης υποστήριξη από αγράμματους και απληροφόρητους λευκούς ανθρώπους, όσο ισχυρίζονται οι αντίπαλοί του; Όλοι ενθυμούνται ότι η Χίλαρι Κλίντον λίγους μήνες πριν τις εκλογές είχε παρουσιάσει προβάδισμα εικοσιπέντε ποσοστιαίων μονάδων μεταξύ των μορφωμένων ψηφοφόρων σε κολέγια. Αντίθετα, στις εκλογές του 2012, οι μορφωμένοι ψηφοφόροι και απόφοιτοι κολλεγίων, που ψήφισαν τον Μπαράκ Ομπάμα, ήταν μόλις λίγο περισσότεροι από εκείνους του Μιτ Ρόμνεϊ. Στις τελευταίες εκλογές στις ΗΠΑ, αν είναι έτσι, είδαμε κάτι ιστορικό. Την παρέλαση των “αργόστροφων” και “ηλιθίων”! Ποτέ τόσο πολλοί μορφωμένοι ψηφοφόροι δεν απέρριψαν τόσο μαζικά έναν υποψήφιο. Οι υποστηρικτές του Ντόναλντ Τραμπ, ίσως ανταπαντήσουν με το αιτιολογικό ότι ο Τραμπ υποστήριζε τους μικρούς και άφτιαχτους επαγγελματικά, ενώ η Κλίντον βοηθά τους ήδη προνομιούχους απόφοιτους των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Αλλά αυτό είναι μάλλον λάθος, γιατί οι υποστηρικτές του Τραμπ στις προκριματικές είχαν μέσο εισόδημα περίπου $ 72.000 ετησίως. Δεν είναι πλούσιοι, αλλά κερδίζουν περισσότερα από τον εθνικό μέσο όρο και σίγουρα πάνω από τους υποστηρικτές της Χίλαρι Κλίντον. Ο Ντόναλντ Τραμπ, κατά τα φαινόμενα, οφείλει τη νίκη του στους ανενημέρωτους! Οι πολιτικοί επιστήμονες έχουν μελετήσει τι γνωρίζουν οι ψηφοφόροι και πώς σκέφτονται για πάνω από εξήντα πέντε χρόνια. Τα αποτελέσματα είναι τρομακτικά. Οι ψηφοφόροι γνωρίζουν σε γενικές γραμμές ποιος είναι ο πρόεδρος, αλλά όχι λεπτομέρειες. Δεν γνωρίζουν, σε μεγάλο ποσοστό, ποιο κόμμα ελέγχει το Κογκρέσο, με τι ασχολήθηκε πρόσφατα το Κογκρέσο, κι αν η οικονομία της χώρας τους πάει καλύτερα ή χειρότερα και πόσο. Το 2000 στις ΗΠΑ οι περισσότεροι ψηφοφόροι γνώριζαν ότι ο Αλ Γκορ ήταν πιο φιλελεύθερος από τον Τζορτζ Μπους, αλλά σημαντικά λιγότεροι από τους μισούς γνώριζαν ότι ο Γκορ ήταν πιο υποστηρικτικής του δικαιώματος των εκτρώσεων, περισσότερο υποστηρικτικής των προγραμμάτων του κράτους πρόνοιας, ευνόησε σε υψηλότερο βαθμό τους μαύρους, ή υποστήριζε περισσότερο την περιβαλλοντική νομοθεσία.

Ο τρόπος με τον οποίο ψηφίζουν συλλογικά οι πολίτες έχει σίγουρα μεγάλη σημασία. Αλλά φαίνεται πως οι περισσότεροι ψηφοφόροι στις ΗΠΑ έχουν άγνοια ή παραπληροφόρηση επειδή το κόστος τους για να αποκτήσουν πολιτική πληροφόρηση υπερβαίνει κατά πολύ τα πιθανά οφέλη! Η προεκλογική εκστρατεία και η ψηφοφορία είναι κάτι σαν ένα αθλητικό παιχνίδι, παρά σαν επιλογή συγκεκριμένης πολιτικής. Με άλλα λόγια, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τίποτα, κάποιοι γνωρίζουν λιγότερο από τίποτα και μερικοί ξέρουν πολλά. Σε γενικές γραμμές, οι μορφωμένοι σε κολέγιο άνθρωποι είναι καλύτερα ενημερωμένοι απ’ ό,τι τα άτομα με απολυτήριο λυκείου, οι οποίοι με τη σειρά τους είναι καλύτερα ενημερωμένοι από ότι εκείνοι που δεν τελείωσαν τη μέση εκπαίδευση. Στην πραγματικότητα, ο μέσος Αμερικανός ολοκληρώνει τώρα περισσότερα χρόνια εκπαίδευσης απ’ ότι πριν εξήντα χρόνια, αλλά παρόλα αυτά συνεχίζει να έχει σε παρόμοιο βαθμό άγνοια σχετικά με την πολιτική, ακόμη και μετά τα αυξημένα επίπεδα εκπαίδευσης. Και παρά το γεγονός ότι στα σχολεία διδάσκονται αρκετά, φαίνεται ότι οι πληροφορίες δεν είναι χρήσιμες. Άλλοι λένε ότι το πρόβλημα θα μπορούσε να αμβλυνθεί κάπως με την ενθάρρυνση των πολιτών να συζητήσουν πολλοί μαζί τα πολιτικά θέματα, να βρεθούν σε τυχαίες ομάδες και να μιλήσουν για την πολιτική, γεγονός που θα τους αναγκάσει να λύσουν τις διαφορές τους και παράλληλα να ενημερωθούν.

Κάθε άλλο χρόνο, οι αμερικανικές έρευνες ασχολούνται με το τι ξέρουν οι ψηφοφόροι, ποιες πολιτικές υποστηρίζουν, και αν είναι λευκοί ή μαύροι, φτωχοί ή πλούσιοι, αν απασχολούνται ή όχι, το φύλο και το εισόδημα που έχουν. Έτσι οι υποστηρικτές του Τραμπ μπορεί να στεναχωρηθούν αν μάθουν ότι η έρευνα αποκάλυψε ότι υψηλό ποσοστό ψηφοφόρων των ρεπουμπλικάνων, ανεξάρτητα από το υπόβαθρό τους, είναι υπέρ του ελεύθερου εμπορίου και υπέρ της μετανάστευσης. Αυτό δεν υπαινίσσεται από την άλλη μεριά ότι καλά ενημερωμένοι ψηφοφόροι ευνοούν την πολιτική των Δημοκρατικών. Στην πραγματικότητα, οι ενημερωμένοι ψηφοφόροι τείνουν να έχουν τις πολιτικές προτιμήσεις που ξεπερνούν τις κομματικές γραμμές. Για παράδειγμα, οι ενημερωμένοι ψηφοφόροι είναι υπέρ του ελεύθερου εμπορίου, υπέρ της μετανάστευσης, υπέρ της μεταρρύθμισης της ποινικής δικαιοσύνης, επιθυμούν την αύξηση των φόρων για να αντισταθμίσουν το έλλειμμα, εναντίον κάθε μορφής πολέμου, υπέρ των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων και δύσπιστοι στο ότι το κράτος πρόνοιας μπορεί να λύσει όλα τα σχετικά προβλήματα.

Η πραγματική ανησυχία, όμως, είναι ότι όταν εξετάζουμε τις πλατφόρμες της πολιτικής των δύο μεγάλων κομμάτων, βλέπουμε ότι τόσο οι Ρεπουμπλικάνοι όσο και οι Δημοκρατικοί είναι υπέρ της ατζέντας που τείνει να αποταθεί στους ένστολους και στους ανημέρωτους πολίτες, κι αυτό γιατί σε μια σύγχρονη δημοκρατία οι ανενημέρωτοι θα υπερτερούν αριθμητικά από τους ενημερωμένους. Η ποιότητα και τα βιογραφικά των υποψηφίων αντανακλά σίγουρα την ποιότητα του εκλογικού σώματος, αλλά η δημοκρατία ενθαρρύνει τους ψηφοφόρους να είναι “κακής ποιότητας”.

Ορισμένοι οικονομολόγοι ευνοούν τη χρήση εξειδικευμένων αγορών και γραφείων για να επιλέξουν πολιτικές. Η νίκη του Τραμπ είναι η νίκη των ανενημέρωτων, αλλά για να είμαστε αυστηρά δίκαιοι, και η νίκη της Κλίντον θα ήταν επίσης το ίδιο. Η δημοκρατία είναι η εξουσία του λαού, αλλά οι άνθρωποι είναι δυστυχώς ανίκανοι να κυβερνήσουν!

* Ο Γιώργος Σχορετσανίτης είναι χειρουργός και διευθυντής του χειρουργικού τομέα στο ΠΑΓΝΗ