Του Ανδρέα Ν. Αγγελάκη

“Στις δημοκρατικές κοινωνίες, οπου η κυριαρχία ανήκει στον νόμο, δεν χωρούν δημαγωγοί, ενώ παντού όπου δεν κυριαρχεί ο νόμος οι δημαγωγοί ευδοκιμούν..."

Αριστοτέλης

(384-322 π.Χ.).

H αντιπροσωπευτική ή έμμεση Δημοκρατία, ως πολίτευμα, εμφανίστηκε στην αρχαία Αθήνα στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. και γρήγορα διαδόθηκε σ' όλον τον κόσμο. Από τότε, ο Αριστοτέλης θεωρούσε ως ορθή και δίκαιη «πολιτεία» αυτήν, όπου: η γνώμη των πολλών υπερισχύει της γνώμης των ολίγων και αποβλέπει στο γενικό συμφέρον και όχι στα συμφέροντα των κυβερνώντων. Στην κορυφή της Στήλης της Δημοκρατίας 337/336 π.Χ., στη στοά του Αττάλου, βρίσκεται παράσταση με τη Δημοκρατία να στεφανώνει το Δήμο (Λαό) (Εικ. 1). Επίσης, πιο κάτω παρατίθεται, που μεταξύ άλλων αναφέρει (σε ελεύθερη μετάφραση): "...... με την αγαθή τύχη του Δήμου των Αθηναίων, οι νομοθέτες αποφάσισαν: αν κάποιος επαναστατήσει ενάντια στο Δήμο για να φέρει τυραννίδα, ή εγκαταστήσει τυραννίδα ή το Δήμο των Αθηναίων ή την Αθηναϊκή Δημοκρατία καταλύσει, αν κάποιος σκοτώσει αυτόν που κάνει κάποια από αυτά, θα θεωρείται όσιος από το Δήμο. Και ο βουλευτής, που ανεβαίνει στη Βουλή του Άρειου Πάγου, όταν έχει καταλυθεί ο δήμος ή η δημοκρατία της Αθήνας, ή παραβρίσκεται στις συνελεύσεις, ή λαμβάνει αποφάσεις, να θεωρείται άτιμος και αυτός και οι απόγονοι του, και η περιουσία του να δημεύεται και να αφιερώνεται στο θεό το ένα δέκατο. Αυτή η απόφαση να αναγραφεί σε δύο λίθινες στήλες, και να τοποθετηθεί η μία στην είσοδο του βουλευτηρίου του Αρείου Πάγου, η άλλη στην Εκκλησία του Δήμου, για την αναγραφή δε να δοθούν στον ταμία του δήμου δραχμές από τα κονδύλια του δήμου για τα ψηφίσματα" Η δημοκρατία διέπεται από κανόνες, που θέτουν όρια και περιορισμούς στη λειτουργία της, τόσο στο επίπεδο του κράτους και της διακυβέρνησης, όσον και στο επίπεδο της κοινωνίας των πολιτών, αλλά και της ατομικής δραστηριότητας. Αυτοί οι κανόνες είναι εξ ορισμού απόλυτα αναγκαίοι για την ομαλή λειτουργία του πολιτεύματος του Δήμου ή του Κράτους. Γι' αυτούς τους κανόνες ο Σωκράτης, στο διάλογό του με τον Αδείμοντα στην "Πολιτεία του Πλάτωνα" αναφέρει ότι: "... η τυραννίδα δεν προκύπτει από άλλο πολίτευμα, παρά από τη δημοκρατία, δηλαδή όταν επικρατήσει απεριόριστη ελευθερία γίνεται μετάβαση στην πιο βαριά και άγρια δουλεία". Σύμφωνα λοιπόν με τα διδάγματα των προγόνων μας, κάθε ευνομούμενη Δημοκρατική πολιτεία έχει ανάγκη από κανόνες (θεσμούς, νόμους,....), που να είναι αποδεκτοί, σεβαστοί και αποτελεσματικοί. Και επειδή οι ανθρώπινες κοινωνίες δεν είναι κοινωνίες αγγέλων, τα σημερινά Δημοκρατικά κράτη έχουν θεσπίσει θεσμούς, όπως είναι η Αστυνομία, οι Εισαγγελικές Αρχές και φυσικά η Δικαιοσύνη (λεγόμενη και τρίτη εξουσία), ως θεματοφύλακες της εύρυθμης λειτουργίας τους, κεντρικά και περιφερειακά. Δυστυχώς στη χώρα μας, η παραβατικότητα και η ανομία ζουν και βασιλεύουν. Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες γεγονότων, που μας ντροπιάζουν. Στην Κρήτη, σ' αυτόν τον μοναδικό τόπο, όχι τυχαία γεννήθηκε και άκμασε ο Μινωικός Πολιτισμός, που θεωρείται ο πρώτος ευρωπαϊκός πολιτισμός. Η αξιοσημείωτη πολιτισμική και τεχνολογική πρόοδος, που σημειώθηκε κατά τη μινωϊκή εποχή, φαίνεται να συνδέεται άρρηκτα με την ειρηνική συμβίωσή τους με το φυσικό περιβάλλον και τους γειτονικούς πολιτισμούς. Δυστυχώς σήμερα στην Κρήτη, μ' αυτή τη βαριά κληρονομιά, ακμάζει μια χωρίς προηγούμενο πολύμορφη παραβατικότητα, που επεκτείνεται με ταχύτατους ρυθμούς μέχρι τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα. Από ληστείες ατόμων, επιχειρήσεων και τραπεζών, καταπατήσεις ιδιοκτησιών, οπλοκατοχή και οπλοχρησία μέχρι απαγωγές συμπολιτών μας. Ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις, που ενώ συνεχώς απλώνονται και εντείνονται, υπάρχει ένας αόρατος εφησυχασμός σ' όλη την κρητική κοινωνία. Οι θεσμοθετημένοι θεσμοί και κυρίως η Αστυνομία, όσο και αν ενισχυθούν με οικονομικούς και ανθρωπίνους πόρους, είναι αδύνατον να ελέγξουν την παρανομία και την εγκληματικότητα και τα "άβατα", εάν δεν αφυπνιστεί η ευρύτερη κοινωνία. Σ' ένα, λίγο πολύ, περιορισμένο νησιώτικο χώρο (8.303 km2), είναι αδιανόητο να συμβαίνουν απάνθρωπα εγκλήματα, όπως είναι οι πολύμηνης διάρκειας απαγωγές και η κοινωνία μας να παραμένει αμέτοχη, αν όχι ανεκτική σε τέτοιες βάρβαρες πράξεις. Η συνεργασία της κοινωνίας με τις κατασταλτικές αρχές θα πρέπει να αναθεωρηθεί με νέες αρχές και αξίες και κυρίως να ενταθεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα μετατραπούμε σε αστυνομοκρατούμενη κοινωνία ή σε λαϊκή δημοκρατία. Η αποστράτευση του Ντόναλντ Τράμπ από πλανητάρχη και η διαφαινόμενη ανάπτυξη κοινής Ευρωπαϊκής Άμυνας και Ασφάλειας δημιουργούν θετικές προοπτικές για καλύτερες μελλοντικές συνθήκες στην Ευρώπη μας. Σήμερα, βοηθούσης και της κρίσης, θα πρέπει όλοι να συμμετέχομε, βοηθήσομε και να συνδράμομε, με απόλυτο βέβαια σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, ώστε να εκλείψουν αυτά τα φαινόμενα, που μας στιγματίζουν και αποτελούν όνειδος για όλους μας. Ας διδαχτούμε από τον Πλάτωνα (425-348 π.Χ.):

"ἴθι δή, ἦν δ᾽ ἐγώ, τῷ λόγῳ ἐξ ἀρχῆς ποιῶμεν πόλιν: ποιήσει δὲ αὐτήν, ὡς ἔοικεν, ἡ ἡμετέρα χρεία (Πλάτων, Δημοκρατία, 2.369γ). Δηλαδή:

"Ελάτε, λοιπόν, να δημιουργήσουμε μια πόλη από την αρχή... Πραγματικός δημιουργός θα είναι οι ανάγκες μας".