Ωστόσο, υπάρχουν σχεδόν πάντα κάποια σημάδια κινδύνου που μπορούν να προειδοποιήσουν τους γονείς ότι κάτι τέτοιο απασχολεί το παιδί τους. Οι διαταραχές στον ύπνο είναι ένα από αυτά. Οι αϋπνίες ή η υπερβολική επιθυμία για ύπνο θα πρέπει να μας προβληματίσουν, καθώς και κάθε αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες και στην όρεξή του. Επίσης, οι απροσδιόριστοι σωματικοί πόνοι, οι δερματικοί ερεθισμοί ή η νυχτερινή ενούρηση πρέπει πάντα να παρατηρούνται στενά.
Ένα παιδί που έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση ή κακοποίηση μπορεί να υποφέρει από αισθήματα φόβου, άγχους, να βιώνει σύγχυση και ταραχή, να είναι ευερέθιστο και να έχει ξεσπάσματα θυμού. Ακόμα, να φαίνεται θλιμμένο και σε απόσυρση, να γίνεται ξαφνικά εσωστρεφές και να μειώνεται η σχολική του επίδοση. Προβληματιζόμαστε, όταν χωρίς κανένα προφανή λόγο θέλει να αποφεύγει πρόσωπα που μέχρι πρόσφατα εμπιστευόταν ή έχει υπερβολική ενασχόληση για σεξουαλικά θέματα.
Γενικότερα, οι γονείς θα πρέπει να είναι κοντά και να συν-βιώνουν στο σπίτι με το παιδί τους, να το παρατηρούν και να αντιλαμβάνονται κάθε αλλαγή συμπεριφοράς ή συνηθειών του, ώστε να προλαμβάνουν και να αντιμετωπίζουν εγκαίρως πιθανές τραυματικές καταστάσεις για τον ψυχισμό τους.
Κάθε φορά που το παιδί καταφέρνει να μιλήσει για κάτι δύσκολο, θα πρέπει να αναγνωρίζεται το κουράγιο του και να μην τιμωρείται για αυτό. Τα παιδιά μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα μόνο όταν αισθάνονται ότι οι γονείς τους θα «αγκαλιάσουν» αυτό που λένε και θα είναι δίπλα τους για να τα στηρίξουν.
*Η Ελένη Καρτσωνάκη είναι ψυχολόγος παιδιών & εφήβων Μsc μη κατευθυντική ψυχοθεραπεύτρια
