Του π. Ηλία Βολονάκη

Δεν αντέχω λέγει ο Προφήτης, δεν αντέχω το βλέμμα σου, Κύριε. Γιατί αν ρίψεις ένα βλέμμα στη ζωή μου, θα δεις όλα τα ανομήματά μου, όλα τα αμαρτήματά μου, όλες τις ελλείψεις μου, όλες τις αδυναμίες μου, όλα τα πάθη μου.

Κανένας άνθρωπος αναμάρτητος. Αναμάρτητος μόνον ο Χριστός, ο οποίος κατά την επίγεια ζωή του είπε: “Τις εξ υμών ελέγχει με περί αμαρτίας;” (Ποιος από σας μπορεί να αποδείξει πως έκανα κάποια αμαρτία;) (Ιωαν. η’ 46).

Ο άγιος Ισαάκ ο Σύριος διδάσκει και συμβουλεύει πως αν πέσουμε σε κάποιο πνευματικό παράπτωμα, δεν πρέπει να λυπόμαστε ή να απογοητευόμαστε, γιατί υπάρχει τρόπος να αποκαταστήσουμε αυτή τη σχέση πρώτα με τον εαυτό μας με τη συναίσθηση της πράξέως μας και έπειτα με το Θεό αποκαθιστώντας τη σχέση μαζί του με τη μετάνοια.

Η προσωπική μετάνοια του πιστού, ως γεγονός οντολογικής επιστροφής στο δημιουργό του, ολοκληρώνεται στο ιερό μυστήριο της εξομολογήσεως.

Τούτο αποτελεί το μυστήριο της αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο, ως δυνατότητα απαλλαγής από την αμαρτία και τα πάθη. Η αμαρτία αποτελεί την αστοχία του ανθρώπου να πετύχει τον προορισμό του, που είναι η ένωση και η κοινωνία με το Θεό.

Η αμαρτία στην ουσία της είναι στέρηση του Θεού. Εάν με το βάπτισμα αναγεννιόμαστε πνευματικά, με τη μετάνοια γίνεται η δεύτερη αναγέννησή μας. Με την μετάνοια ανοίγουμε την πόρτα της ευσπλαχνίας του Θεού.

Το μυστήριο της εξομολογήσεως συνέστησε ο Κύριος ημών Ιησού Χριστός την ημέρα της Αναστάσεως με την εμφάνισή του ενώπιον των μαθητών του οι οποίοι χάρηκαν που τον είδαν.

Τους είπε: “Ειρήνη, σ’ εσάς. Οπως ο Πατέρας έστειλε εμένα, έτσι στέλνω κι εγώ εσάς”. Επειτα από τα λόγια αυτά φύσηξε στα πρόσωπά τους και τους λέει: “Λάβετε Πνεύμα Αγιο. Σε όποιους συγχωρήσετε τις αμαρτίες θα τους είναι συγχωρημένες· σε όποιους τις κρατήσετε ασυγχώρητες θα κρατηθούν έτσι (Ιω. Κ’ 21-23).

Η μυστηριακή μετάνοια τελείτα ενώπιον του πνευματικού πατέρα - εξομολόγου.

Φροντίδα του καλού Πνευματικού είναι να προσανατολίζει την καρδιά του εξομολογουμένου στο Χριστό και όχι να τον καταστήσει δικό του οπαδό.

Στο ιερό μυστήριο της μετάνοιας ενεργεί η χάρις του Αγίου Πνεύματος η οποία προσφέρει εκτός από τη συγχώρηση των αμαρτιών και τον αγιασμό, την ενίσχυση και ενδυνάμωση στον πνευματικό αγώνα του πιστού.

Οταν ο εξομολογούμενος πέφτει στα γόνατα και καταφεύγει στο πετραχήλι του Πνευματικού συντρίβεται, κλαίει και ζητά συγχώρηση. Τότε έρχεται η ευσπλαχνία του αγίου Θεού μέσα από το πρόσωπο του ιερέως. Ο Πνευματικός -ιερέας- δεν είναι ένα είδος “μάγου”.

Το μυστήριο δεν τελειούται χωρίς μετάνοια. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος συνιστά:

“Αποκαλύψτε στον Πνευματικό ιερέα και τα πιο απόκρυφα μέρη της ψυχής σας, τις ανησυχίες σας και τα μεγάλα μυστικά της καρδιάς σας, με τον ίδιο τρόπο που φανερώνει ο άρρωστος στο γιατρό τα κρυφά τραύματά του και έτσι μόνο θα πάρετε την γιατρειά σας”.

Στην εξομολόγηση αφήνουμε τη δική μας γνώμη στην άκρη. Η προτροπή και η απόφαση του Πνευματικού είναι η φωνή του Θεού, είναι το θέλημά του, είναι η εντολή του, είναι η αγάπη του.

Η μετάνοια είναι ανάσταση, είναι ζωή, είναι φως, είναι η χαρά των αγγέλων, είναι η χαρά των ουρανών, είναι η χαρά του Κυρίου μας ο οποίος είπε:

“Σας βεβαιώνω πως έτσι θα γίνει χαρά και στον ουρανό για τη μετάνοια ενός αμαρτωλού, παρά για ενενήντα εννιά δικαίους που δεν έχουν ανάγκη από μετάνοια (Λουκ. ιε’ 7).

Τον Ιούνιο του 1980 ανέβηκα ως προσκυνητής στο Αγιο Ορος. Με συνόδευαν δέκα νέοι, μαθητές δευτέρας και τρίτης λυκείου και δύο απόφοιτοι της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου. Μείναμε μια εβδομάδα. Ξεκινήσαμε από την Ιερά Μονή Σταυρονικήτα. Ηγούμενος ήταν ο γέροντας Βασίλειος Γοντικάκης. Αυτός μας έκανε την πρόσκληση. Τον ευγνωμονούμε.

Είχαμε επισκεφθεί αρκετές μονές όπως και την Παναγούδα, το κελί, του π. Παισίου. Περιμέναμε αρκετή ώρα έως ότου φάνηκε ο όσιος. Του είπαμε ότι είμαστε από την Κρήτη, από το νησί των αδελφών Ευμενίου και Παρθενίου. Τους ευλαβείτο πολύ. Μας έριξε το κλειδί της εξώπορτας από το σύρμα. Ανεβήκαμε στο κελί του. Μας υποδέχτηκε με ιδιαίτερη χαρά. Καθίσαμε στα κούτσουρα που υπήρχαν στην αυλή. Μας κέρασε το πατροπαράδοτο λουκούμι. Μείναμε κοντά του 3 1/2 ώρες. Ρώτησε αν είχαμε μαγνητόφωνο και αφού βεβαιώθηκε πως δεν είχαμε, άρχισε η συζήτηση. Οι νέοι τον ρωτούσαν με ενδιαφέρον. Εκείνος απαντούσε φωτισμένος καθώς ήταν, με ευχέρεια και χάρη. Το πρόσωπό του ήταν ήρεμο και γαλήνιο. Ευλογημένες στιγμές. Κάποια στιγμή μας διέκοψε. Μας είπε: Τώρα θα ακούσετε και μια δική μου εμπειρία. Μια φορά ήρθε να με επισκεφθεί ένας νέος. Πάνω στην κουβέντα μου είπε: “Εγώ Πατέρα Παΐσιε, κάνω πνευματική ζωή. Εκκλησιάζομαι και κοινωνώ συχνά”. Τον άκουγα, έλεγε ο γέροντας σιωπηλός με σκυμμένο το κεφάλι. Υστερα τον κοίταξα και τον ρώτησα. Πνευματικό έχεις; Εξομολογείσαι; Δεν έχω Πνευματικό απάντησε ο νέος. Οταν θέλω να κοινωνήσω εξομολογούμαι μπροστά στις εικόνες. Τότε του είπα: Μπορείς καλό μου παιδί να δεις το πρόσωπό σου χωρίς καθρέπτη; Είναι δυνατόν να βλέπεις τις αμαρτίες σου χωρίς να εξομολογηθείς σε Πνευματικό;

Τότε απηύθυνε τον λόγο σε μας. Μας συνέστησε να έχουμε Πνευματικό σύμβουλο στη ζωή μας, όπως στο εξωτερικό υπάρχει ο ιατρός της οικογένειας ο οποίος είναι ενήμερος για όλα τα προβλήματα υγείας των μελών της.

Τον Πνευματικό σύμβουλο τον επιλέγουμε εμείς. Είναι κοντά στον τόπο που διαμένουμε. Γνωρίζει όλη μας τη ζωή, τις προθέσεις μας, τα οράματά μας, τις ανησυχίες μας. Είναι για μας ο δείκτης στην πνευματική μας ζωή, η πυξίδα που μας δείχνει τον Κύριό μας, το θέλημά του, τον νόμο του. Αν σε περίπτωση απουσίας από τον τόπο μας αισθανόμαστε την ανάγκη να κοινωνήσουμε, τότε θα πρέπει να αναζητήσουμε έναν ιερέα για να εξομολογηθούμε. Επιστρέφοντας στον τόπο διαμονής μας θα ενημερώσουμε τον Πνευματικό μας. Η ικανοποίηση όλων μας ήταν δεδομένη. Τον αποχαιρετήσαμε με σεβασμό και αγάπη ειλικρινή.

Τέλος η εξομολόγηση δεν πρέπει να συγχέεται με καμιά από τις διάφορες ψυχολογικές μεθόδους και ψυχοθεραπευτικές τεχνικές.

Πρέπει να είναι ξεκάθαρο στη συνείδηση των μελών της Εκκλησίας ότι η εξομολόγηση δεν έχει σκοπό την ψυχολογική ανακούφιση αλλά την κάθαρση από τα πάθη, τον αγιασμό και την θέωση του ανθρώπου.