Της Ειρήνης Σενετάκη*

Αναμφισβήτητα οι αυτοδιοικητικές εκλογές, αποτελούν ένα βαθύτατα κοινωνικό και πολιτικό γεγονός.

Η αυτοδιοίκηση Α΄και Βʼ βαθμού είναι βασικός θεσμός της Δημοκρατίας και συμβάλλει ουσιαστικά στην οργάνωση και λειτουργία του κράτους.

Σήμερα, ως εγγύτερος θεσμός προς την κοινωνία, έχει πρωτεύοντα ρόλο στη στήριξη των πολιτών που βιώνουν την πολύμορφη κρίση της χώρας.

Η μεταρρύθμιση, που έγινε με το Πρόγραμμα «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ» Ν. 3852/201, αποτελεί μια νέα αρχή για την αυτοδιοίκηση. Βασίστηκε στην αρχή της αποκέντρωσης, στην ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης, στη μεταφορά εξουσιών πιο κοντά στον πολίτη.

Το επιτελικό κράτος, η αναβαθμισμένη και διευρυμένη αιρετή Περιφέρεια, ο ισχυρός Δήμος αποτελούν ριζική ανατροπή του συγκεντρωτισμού και του κρατικισμού πάνω στα οποία δομήθηκε και λειτούργησε το ελληνικό κράτος από την ίδρυση του.

Ο «Καλλικράτης» είναι η ολοκλήρωση προγενέστερων πολιτικών τομών που στόχευαν στην αναβάθμιση της αυτοδιοίκησης. Τομές όπως το επαναστατικό για την εποχή του Σχέδιο «ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ», η θεσμοθέτηση της αιρετής Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, η θεσμοθέτηση των Περιφερειών, τα ΚΕΠ αλλά και κοινωνικά προγράμματα όπως το «Βοήθεια στο σπίτι», τα ΚΑΠΗ, τα ΚΗΦΗ, τα ΚΔΑΠ κ.α.

Η αυτοδιοίκηση, στο πλαίσιο της νέας μεταρρύθμισης, προχώρησε σε πρωτόγνωρες για τα ελληνικά δεδομένα συγχωνεύσεις Δήμων (από 1.034 σε 325), Νομικών Προσώπων, Οργανισμών και Δημοτικών Επιχειρήσεων (από 5.880 σε 1.138) και φυσικά μειώσεις στον αριθμό του πολιτικού προσωπικού.

Η γιγαντιαία αλλαγή στο χώρο της αυτοδιοίκησης είχε ως αποτέλεσμα το 2011 να αφιερωθεί πολύτιμος χρόνος στην αναδιάρθρωση και αναδιοργάνωση των Δήμων. Επιπλέον λόγω της δημοσιονομικής προσαρμογής σημειώθηκαν μεγάλες περικοπές των κρατικών επιχορηγήσεων πάνω από 60% και παράλληλα υπήρξαν περιορισμένες δυνατότητες του ΕΣΠΑ. Κυρίως όμως μεταφέρθηκαν αρμοδιότητες στην αυτοδιοίκηση χωρίς τους απαραίτητους πόρους, όταν μάλιστα υπάρχουν αυξημένες ανάγκες εξαιτίας της κοινωνικοοικονομικής κρίσης. Οι παραπάνω παράγοντες αποτέλεσαν τροχοπέδη στο να αναδειχθεί ο αναπτυξιακός ρόλος του νέου θεσμού.

Παρόλα αυτά η τοπική αυτοδιοίκηση, κάτω από πιεστικές συνθήκες, ανταποκρίθηκε στην αποστολή της. Σηκώνει μεγάλο βάρος της κοινωνικής πολιτικής και συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή με ένα εκτεταμένο δίκτυο κοινωνικών υπηρεσιών που απευθύνεται στο σύνολο των πολιτών και ιδιαίτερα στις πλέον ευάλωτες και ευπαθείς κοινωνικές ομάδες. Οι Δήμοι με πάρα πολλές θυσίες κρατάνε όρθιο ό,τι έχει απομείνει από το κοινωνικό κράτος.

Στη μετά την κρίση εποχή η αυτοδιοίκηση πρέπει να είναι ένας από τους πρωταγωνιστές της νέας κατάστασης που θα προκύψει στη χώρα.

Για το λόγο αυτό, ο «Καλλικράτης» απαιτεί σοβαρή αξιολόγηση και οποιαδήποτε προσέγγιση δεν μπορεί να γίνει σπασμωδικά και αποσπασματικά. Στο πλαίσιο ενός εκτενούς διαλόγου, χωρίς στείρες κομματικές αντιπαραθέσεις, όλοι οι φορείς θα πρέπει να καταθέσουν το όραμά τους για το Δήμο για την τοπική αυτοδιοίκηση του μέλλοντος.

Πώς θα είναι ο νέος Δήμος και πώς θα ανταποκρίνεται στα θέματα κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής; Ποιός ο ρόλος της αυτοδιοίκησης στην προσέλκυση μεγάλων επενδύσεων, στο αναπτυξιακό σχέδιο της χώρας, στην καταπολέμηση της ανεργίας και την εκπαίδευση; Ποια η θέση των Δήμων στην προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών και την καταπολέμηση του ρατσισμού; Πώς η τοπική αυτοδιοίκηση θα προστατεύσει το δημόσιο χώρο και τα δημόσια κοινωνικά αγαθά; Πώς οι Δήμοι θα ισορροπήσουν τα οικονομικά τους χωρίς πρόσθετες επιβαρύνσεις στους δημότες; Πώς θα επιτευχθεί η ισόρροπη ανάπτυξη μεταξύ της ενδοχώρας και του αστικού κέντρου; Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η γραφειοκρατία;

Εάν σʼ αυτόν το διάλογο απαντηθούν τα ερωτήματα αυτά, τότε η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να γίνει ο πρωταγωνιστής της δημοκρατικής ανασυγκρότησης της χώρας.

* Η Ειρήνη Σενετάκη είναι εκπαιδευτικός και ποψήφια δημοτικός σύμβουλος με το συνδυασμό «Ηράκλειο, Ανοικτοί Ορίζοντες» του Γιάννη Κουράκη