Του Γιώργου Καλογεράκη *



Εξήντα χρόνια μετά τη Γερμανική Κατοχή ο Roberto Lebold που υπηρέτησε ως επιλοχίας αεροφωτογράφος στο αεροδρόμιο Καστελλίου μιλά στην “Π”.

Σήμερα ζει στο Mainz Hechsteim της Γερμανίας και είναι 89 χρονών, θυμάται όμως σαν να ήταν χθες, τα γεγονότα εκείνων των χρόνων, αφού όπως λέει τα φέρνει συχνά στη θύμησή του κάνοντας συγκρίσεις και αξιολογώντας σήμερα από μια απόσταση χρόνου όσα τότε ενδεχομένως δεν μπορούσε να εξηγήσει.

Μετά από πρότασή μου, δέχτηκε να μου παραχωρήσει μια συνέντευξη. Το θέμα της συνέντευξης είναι για την δράση του αεροδρομίου Καστελλίου και την διαμονή του στο Καστέλλι τα χρόνια 1942-1944. Οι ερωτήσεις της συνέντευξης είναι 17 και η ημερομηνία της η 17 Ιανουαρίου 2003.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης (είναι αυτονόητο ότι δεν υιοθετούνται οι απαντήσεις που δίνει) που μας παραχώρησε έχει ως εξής:

ΕΡ. Πότε ήρθατε και πως στο αεροδρόμιο Καστελλίου ;

ΑΠ. Κατά τα έτη 1937 και 1938 εφοίτησα σε σχολές φωτογραφίας στη Γερμανία για την αξιολόγηση των αεροφωτογραφιών. Με την έναρξη του β΄ παγκοσμίου πολέμου τοποθετήθηκα στην 2.(F) 123, που ανήκε σε ένα σμήνος αναγνωρίσεως για την επιχειρησιακή αεροφωτογραφική αναγνώριση.

Από την 23.2.1941 ήταν η 2(F) 123 στην Κατάνια της Σικελίας για επιχειρήσεις αναγνωρίσεως στον χώρο της Μεσογείου.

Στις 11.7.1941 πετάξαμε για αεροφωτογράφηση πάνω από το αεροδρόμιο Καστελλίου, το οποίο εχρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τους Εγγλέζους.

Στις 26.5.1941 άρχισε η μεταφορά στο αεροδρόμιο Τατοΐου στην Αθήνα.

Για λόγους στρατηγικούς ήταν για την Γερμανία απαραίτητο να καταληφθεί η Κρήτη από τα γερμανικά στρατεύματα.

Οι πετρελαιοπηγές της Ρουμανίας ήταν απολύτως αναγκαίες για τα γερμανικά αεροπλάνα και άρματα μάχης. Και έπρεπε να εμποδιστεί η απογείωση βρετανικών τετρακινητήριων βομβαρδιστικών από την Κρήτη για τη Ρουμανία.

Από 17.2.1942-31.3.1943 μετεφέρθη η 2(F) 123 στο αεροδρόμιο Καστελλίου στην Κρήτη. Στις 5.5.1942 μεταφέρομαι εγώ ο επιλοχίας Roberto Lebold με ένα Ju 88 στο Καστέλλι, για να αναλάβω την αξιολόγηση των αεροφωτογραφιών ως αρχηγός Ομάδος.

ΕΡ. Ποια ήταν η αποστολή σας στο Καστέλλι και τι βαθμό είχατε;

ΑΠ. Από 5.5.1942-17.9.1944 εγκαταστάθηκα στο Γυμνάσιο μαζί με το συνεργείο αξιολογήσεως αεροφωτογραφιών. Ως επιλοχίας αεροφωτογράφησης και επικεφαλής της ομάδος, ήμουνα υπεύθυνος για την αξιολόγηση των αεροφωτογραφιών της Ανατ. Μεσογείου.

ΕΡ. Η αποστολή σας ( της ανάλυσης των αεροφωτογραφιών ), με ποια αεροπλάνα και πως γινόταν ;

ΑΠ. Η 2 (F) 123 χρησιμοποιούσε τους παρακάτω τύπους αεροπλάνων :

9 μηχανές 88 Ju Τ Ι. Η εκτέλεση της αποστολής γινόταν σε ύψος 7-8000 μέτρων.

1 μηχανή Ju 86. Η εκτέλεση της αποστολής γινόταν σε ύψος 14.000 μέτρα περίπου.

2 μηχανές Me 109 με πρόσθετα ντεπόζιτα. Για ταχείες επεμβάσεις. Αυτά πετούσαν κατά το πλείστον συγχρόνως με 2 αεροπλάνα.

1 μηχανή 52. Για πτήσεις μεταφοράς από το Καστέλλι στο Τατόι.

ΕΡ. Η αεροφωτογράφηση τι αφορούσε ;

ΑΠ. α) σε ποια μέρη δρούσε ο αγγλικός στόλος. β) Την κίνηση των πολεμικών λιμένων Αλεξάνδρειας, Πόρτ Σάιντ, Σουέζ. Γ) Την νήσο Κύπρο και τα βόρεια παράλια της Αφρικής από την Βεγγάζη μέχρι τη διώρυγα του Σουέζ, συμπεριλαμβανομένων και του σημερινού Ισραήλ και του Λιβάνου.

ΕΡ. Στο νομό Ηρακλείου χρησιμοποιούσατε τρία αεροδρόμια. Του Καστελλίου, του Τυμπακίου και του Ηρακλείου. Ποιο απ’αυτά είχε την μεγαλύτερη σημασία για τις δυνάμεις σας ;

Τι ρόλο είχαν τα άλλα ;

ΑΠ. Το αεροδρόμιο Καστελλίου εχρησιμοποιείτο κυρίως από την 2.(F) 123. Το αεροδρόμιο στο Τυμπάκι ήταν για να ανακουφίζει το Καστέλλι. Αυτό όμως δεν κατέστη πλήρως δυνατό, διότι λόγω ενεργειών σαμποτάζ σε αεροπλάνα, η 2. (F) 123 επέστρεψε στις 31.3.1943 και πάλι στην Αθήνα.

ΕΡ. Μέχρι πότε η 2 (F) 123 παρέμεινε στο Καστέλλι ;

AΠ. Στις 19.3.1943 μετετέθη το σμήνος 2 (F) 123 και πάλι στην Αθήνα/Τατόι. Από τις 19.3.1943 μέχρι 17.9.1944 παρέμεινε μια ομάδα επεμβάσεως στο Καστέλλι Πεδιάδος, για την συνέχιση της αποστολής του 2 ( F) 123 προς αποκατάσταση αεροπλάνων με μηχανικές βλάβες, ή έλλειψη καυσίμων, τα οποία ήταν αναγκασμένα να προσγειώνονται στο Καστέλλι αντί στο Τατόι και να τα καθιστούν και πάλι αξιόμαχα.

Επί πλέον ξεκινούσαν μόνο από το Καστέλλι για αναγνωριστικές πτήσεις τα Me 109 με πρόσθετα ντεπόζιτα ταυτόχρονα με δύο αεροπλάνα.

Με την ομάδα αυτή παρέμεινα κι εγώ.

ΕΡ. Μερικοί κάτοικοι θυμούνται ένα αεροπλάνο στο Καστέλλι που τους έκανε μεγάλη εντύπωση ο όγκος του και το τεράστιο μέγεθός του. Έκανε λένε τον μεγαλύτερο θόρυβο από όλα τα αεροπλάνα που προσγειώνονταν στο Καστέλλι. Ποιο αεροπλάνο ήταν αυτό ;

ΑΠ. Επρόκειτο για το εξακινητήριο μεταφορικό αεροπλάνο Me 323 Γίγας. Το αεροπλάνο αυτό εχρησιμοποιείτο για την μεταφορά μονάδων πεζικού από και γύρω από το Καστέλλι προς την Τύνιδα τα έτη 1942/1943.

ΕΡ. Μιλήστε μας λίγο για την κίνηση των αεροσκαφών στο Καστέλλι

ΑΠ. Προς υποστήριξη του γερμανικού αφρικανικού σώματος με μεταγωγικά αεροπλάνα ξεκινούσε την περίοδο 1942/43 από το αεροδρόμιο του Καστελλίου Πεδιάδος ένα σμήνος μεταγωγικό ( TRANSGERMA ), αποτελούμενο συνήθως από 5 Ju 52, για την DERNA και στην επιστροφή του έφερνε μαζί άρρωστους και τραυματίες στρατιώτες.

Οι πτήσεις για την λήψη αεροφωτογραφιών γίνονταν σε ύψος 7000-8000 μέτρων με αεροπλάνα Ju 88.

Λόγω των μεγάλων απωλειών έφερε σε δράση η γερμανική αεροπορία τα Ju 86. Αυτά πετούσαν σε ύψος 13.000-14.000 μέτρων και εκτελούσαν την αποστολή τους ανενόχλητα, διότι τα αγγλικά καταδιωκτικά έφταναν μόνο μέχρι τα 11.000 μέτρα.

Αυτό το αεροπλάνο ήταν εξοπλισμένο με ντηζελομηχανή με δυο έμβολα. Κατά την εκκίνησή για μια εχθρική πτήση ανέβαινε το Ju 86 στην αρχή κάνοντας κύκλους πάνω από το αεροδρόμιο του Καστελλίου, μέχρι τα 4000μ. ύψος. Για να φτάσει το ύψος των 14.000μ. γινόταν έγχυση του GM 1 ( υγρό οξυγόνο ) στην μηχανή. Για τον ανεφοδιασμό το GM 1 ήταν αποθηκευμένο σε μεγάλα δοχεία στους Αποστόλους κοντά στο Καστέλλι.

Μετά την προσγείωση στο αεροδρόμιο του Καστελλίου αφαιρείτο η κασέτα και επροσκομίζετο στο Γυμνάσιο. Εκεί εμφανιζόταν το φιλμ και το στεγνώναμε γρήγορα με μεθυλική αλκοόλη. Εγώ μετέδιδα το αποτέλεσμα της αξιολόγησης του αρνητικού κωδικοποιημένο στην Αθήνα. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις επίσης και στη Ρώμη. Εν συνεχεία γινόταν η αξιολόγηση του θετικού των αεροφωτογραφιών.

ΕΡ. Θυμάστε πτώσεις αεροπλάνων στην περιοχή ;

ΑΠ. Μετά τις 5.5.1942 προέκυψε μια μέρα η παρακάτω κατάσταση. Ένα δικό μας αναγνωριστικό αεροπλάνο έφτασε στο Καστέλλι με φλεγόμενο κινητήρα ύστερα από μια εχθρική πτήση, αλλά δεν μπόρεσε να προσγειωθεί στο αεροδρόμιο.

Κατέπεσε στον κήπο της κ. Σοφίας Ζητάκη, όπου και σκοτώθηκαν και τα 4 μέλη του πληρώματος.

Την 3.9.1942 κατερρίφθη ένα αγγλικό βομβαρδιστικό αεροπλάνο κοντά στο Καστέλλι. Τα 3 μέλη του πληρώματος ετάφησαν στο νεκροταφείο Καστελλίου με στρατιωτικές τιμές.

ΕΡ. Στις 9 Ιουνίου 1942 και στις 4/5 Ιουλίου 1943 έγιναν δύο σαμποτάζ στο αεροδρόμιο του Καστελλίου. Γνωρίζετε τι απώλειες είχατε μετά απ’αυτά τα σαμποτάζ σε υλικό και σε ανθρώπους ;

ΑΠ. Τις απώλειες σε στρατιώτες μας δεν τις γνωρίζω. Γνωρίζω καλά όμως ότι υπέστησαν ζημιές 29 αεροπλάνα.

ΕΡ. Μπορείτε να αναφέρετε τους διοικητές των δυνάμεών σας στο Καστέλλι ;

ΑΠ. Ο αρχαιότερος αξιωματικός και διοικητής του στρατιωτικού αεροδρομίου Καστελλίου ήταν ο Ταγματάρχης Τροστ, από το καλοκαίρι του 1942 μέχρι τον Μάιο του 1944.

Αυτός δεν ήταν πιλότος καθώς επίσης δεν ανήκε στο προσωπικό πτήσεως. Απεχώρησε από το Καστέλλι τον Μάιο του 1944. Ο διάδοχος του Τ-χου Τροστ τον Μάιο του 1944 ήταν ο λοχαγός της αντιαεροπορικής αμύνης. Ήταν διοικητής μέχρι την 24.9.1944 ( το όνομά του δεν μου είναι γνωστό ). Ο Λοχαγός του αντιαεροπορικού σκοτώθηκε την 24.9.1944 από ασυνεννοησία από αντάρτες ενώ πήγαινε να αποχαιρετήσει φίλους του Έλληνες στο χωριό Ξυδάς.



Ποιός είναι

Ο Roberto Lebold, γιος του αγρότου Eduard Lebold, γεννήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 1914 στο Wiesbaden. Αφού τέλειωσε τα σχολεία της χώρας του σπούδασε χρωμολιθογράφος. Από το 1935 υπηρέτησε στον γερμανικό στρατό έως το 1945, στην πολεμική αεροπορία, στο σμήνος 2 (F) 123 ( σμήνος αναγνωρίσεως ).

Από τον Φεβρουάριο του 1941 έως τον Απρίλιο του 1945 επικεφαλής αξιολογήσεως αεροφωτογραφιών, με τον βαθμό του επιλοχία. Στις 5.5.1942 έρχεται στο αεροδρόμιο Καστελλίου και φεύγει στις 17.9.1944. Έχει τιμηθεί από την χώρα του με τρία παράσημα και από 3.5.1945 έως 8.8.1945 υπήρξε αιχμάλωτος πολέμου των Άγγλων.

Μετά τον πόλεμο εργάζεται στην Τοπογραφική Υπηρεσία της Έσσης στο Wiesbaden.

Σαν συνταξιούχος από το 1977 εργάστηκε εθελοντικά για την προστασία της φύσης και των πουλιών.



Αύριο το β’ μέρος της συνέντευξης....



* Ο Γιώργος Καλογεράκης είναι δάσκαλος του Δημοτικού Σχολείου Κασταμονίτσας.