Στο σημερινό σημείωμα ακολουθεί η συγκλονιστική μαρτυρία της εισόδου του Λάσσεν στο αεροδρόμιο Καστελλίου, στις 4 – 5 Ιουλίου 1943. Από το βιβλίο “ANDY – a portrait of the Dane Major Anders Lassen” του συγγραφέα Mogens Kofod Hansen παρουσιάζω τις σελίδες 42-47, σε μετάφραση της κ. Δετοράκη Χατζηλία.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΜΑΧΗ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

Πριν αρχίσουν οι επιχειρήσεις στα σοβαρά ( για τα καλά ) στα Δωδεκάνησα και το Αιγαίο, ο Lassen έλαβε μέρος σε μια σημαντική επιδρομή των γερμανικών αεροπορικών βάσεων στην Κρήτη.

Το αντικείμενο ήταν να καταστρέψουν όσον το δυνατόν περισσότερα εχθρικά αεροπλάνα με σκοπό να περιορίσουν τον κίνδυνο αεροεπιδρομών της νηοπομπής που θα μετέφερναν τα Συμμαχικά Στρατεύματα για την επικείμενη εισβολή στην Σικελία.

Η επιχείρηση εξαπολύθη 6 εβδομάδες μετά που ο Άντυ ( Lassen ) προσκολήθηκε στον Lord Jellikoe’s την καινούρια SBS μονάδα στο Athlit. Είχε επιλεγεί να πάει με μια ομάδα εφόδου και σαμποτάζ επικεφαλής ενός νέου ταγματάρχη, του David Sutherland και αποτελείτο από πέντε αξιωματικούς και 17 άνδρες ανάμεσα των οποίων ο καλύτερος φίλος του Lassen και συνυπολοχαγός Kenneth Lamonby με τον οποίο είχε περάσει την άδειά του στο Πορτ Σάιντ.

Στις 22 Ιουνίου 1943 αποβιβάστηκαν στην παραλία Κόκκινη Οξυά στην Νότια ακτή της Κρήτης. Ο Janes Labb γράφει ότι η ομάδα ήταν τώρα αξιόλογα καλύτερη εξοπλισμένη από μια ομάδα κομάντος οι οποίοι είχαν αποτύχει σε μια παρόμοια περίπτωση τον περασμένο χρόνο και κατάφεραν να στήσουν μια μικρή βάση πάνω στην ακτή. Μετά από μια εξαντλητική δίωρη ορειβασία ανάμεσα σε βραχώδες φαράγγι, ο Sutherland διήρεσε την δύναμη σε δύο περιπολίες, δίνοντας στον Lassen την διοίκηση της μιας από αυτές. Αυτή περιελάμβανε, μαζί με τον ίδιο, ένα λοχία, δυο δεκανείς, δυο χειριστές ασύρματου τηλέγραφου και έναν Έλληνα παρτιζάνο ( Κίμωνα Ζωγραφάκη ), ο οποίος θα εξυπηρετούσε και ως διερμηνέας. Μέχρι τότε πολλοί κρητικοί είχαν προσεταιριστεί στο τολμηρό εγχείρημα, αλλά μάλλον απειθάρχητες συμμορίες ανταρτοπολέμου οι οποίες λειτουργούσαν στα βουνά, συνήθως με επαφή με Βρετανικούς αξιωματικούς συνδέσμους, οι οποίοι είχαν παραμείνει πίσω όταν οι Βρετανοί εκκένωσαν την Κρήτη το 1941.

Οι άντρες της κρητικής Αντίστασης ήταν φανατικά δυνατοί και σκληροί, και όμως ο ξεναγός της τοπικής περιπόλου Γρηγόρης Χναράκης ήταν βαθιά εντυπωσιασμένος από του Lassen την ταχύτητα, την αντοχή, την δύναμη και το θάρρος.

Την ημέρα μετά την αποβίβαση, η περίπολος άρχισε μια επίπονη πορεία ανάμεσα σε ορεινό έδαφος, φτάνοντας στην γερμανική αεροπορική βάση στο Καστέλλι, μια εβδομάδα αργότερα, σύμφωνα με τον Ladd.

Είχαν μέχρι τότε περπατήσει και αναρριχηθεί 250 χιλιόμετρα. Από μια κορυφή στο βουνό ο Lassen είχε καλή θέα του αεροδρομίου, αλλά και αυτό που είδε και άκουσε από ντόπιους Κρητικούς, δεν ήταν ενθαρρυντικό. Γερμανικές φρουρές είχαν τοποθετηθεί ασφυκτικά κοντά και μόνιμα γύρω από τη βάση, οι σκηνές τους βρίσκονταν δίπλα-δίπλα και ολόγυρα του αεροδρομίου. Κάθε στούκα λεγόταν ότι εφρουρείτο από τρεις άντρες.

Κάτω από αυτές τις περιστάσεις, ο Lassen αποφάσισε να μοιράσει την περίπολο σε δύο, με τον λοχία Nicholson να προχωρήσει από τα ανατολικά, για να καταστρέψει όσο το δυνατόν περισσότερα αεροπλάνα, ενώ ο Lassen ο ίδιος μαζί με τον δεκανέα Jones θα εκτελούσε ένα αντιπερισπασμό (παραπλανητική ενέργεια) από τα δυτικά. Ο τελευταίος κατέληξε να ήταν η μεγαλύτερη επιχείρηση.

Ο Ladd αφηγείται ότι ο Lassen και ο Jones, την νύχτα μετά την άφιξή σε εκείνο το σημείο, έκοψαν και ψαλίδισαν (συντόμευσαν) τον δρόμο τους ανάμεσα σε οδοφράγματα με γερά συρματοπλέγματα στις 10.30. Μετά που κέρδισαν δρόμο κάπου 70 μέτρα κατά μήκος του άκρου του αεροδρομίου, άκουσαν συζητήσεις και τραγούδια από κάποιους Ιταλούς στρατιώτες που ήσαν καθισμένοι γύρω από μια μικρή φωτιά. Γλιστρώντας μπροστά τους χωρίς να τους δουν, κατάφεραν να ξεφύγουν από έναν σκοπό, ο οποίος τους προσκάλεσε. Ήσαν επίσης το ίδιο τυχεροί και με τον επόμενο. Αλλά ο τρίτος, ο γερμανός δεν εξηπατήθη.

Σήκωσε την κάνη του όπλου του προς τον Lassen, ο οποίος τον μπέρδεψε δείχνοντάς του τους Ιταλούς που τραγουδούσαν. Και με την προσοχή του έτσι αποσπασμένη για ένα κλάσμα δευτερολέπτου, σωριάστηκε από δύο σφαίρες από το όπλο του Lassen.

Οι πυροβολισμοί ξάφνιασαν τους φρουρούς, οι οποίοι άνοιξαν πυρ από πολλές πλευρές, αλλά οι Lassen και Jones ξέφυγαν πετώντας μερικές χειροβομβίδες. Δραπέτευσαν προς μια φανερά ήσυχη γωνιά της βάσης, αλλά στο σκοτάδι τους απηύθυνε κλήση

-Τις ει ; ένας άλλος σκοπός τον οποίον ο Lassen αναγκάστηκε να πυροβολήσει.

Τώρα ολόκληρο το μαρτύριο χαλάρωσε.

Φωτισμένοι από φωτοβολίδες και πυροβολώντας τους από διάφορες πλευρές, αυτοί παρ’όλα αυτά, πέτυχαν να τοποθετήσουν εκρηκτικές γομώσεις πάνω σε ένα καμιόνι, το οποίο κατεστράφη.

Γλιστρώντας μέσα από το άνοιγμα που έκαναν στο αγκυλωτό συρματόπλεγμα, έτρεξαν μέσα σε ένα γερμανικό αντιαεροπορικό φυλάκιο, τους οποίους εξηπάτησαν νομίζοντάς τους ότι ήσαν γερμανοί οι ίδιοι.

Επέστρεψαν τρίτη και τέταρτη φορά στο αεροδρόμιο για να επιφέρουν επιπλέον καταστροφή.

Άλλοτε πάλι, έτρεξαν κατευθείαν μέσα σε ένα γερμανικό πολυβολείο και το γάζωσαν με τα όπλα τους. Τελικά αναγκάστηκαν να ψάξουν να βρουν τρόπο να βγουν με ασφάλεια από τον κλοιό και δραπέτευσαν προς την πλαγιά καθώς οι γερμανοί είχαν τώρα συγκεντρώσει τους περισσότερους άντρες τους στο ανατολικό μέρος της βάσης, το οποίο εθορυβείτο από πυροβολισμούς και εκρήξεις.

Εν τω μεταξύ ο Λοχίας Nicholson ο οποίος είχε φέρει έναν δεκανέα ονόματι Greaves μαζί του, μπόρεσε ήρεμα και ήσυχα να συνεχίσει να τοποθετεί ωρολογιακές βόμβες σε διαδρόμους προσγειώσεων απογειώσεων και σε υπόστεγα αεροπλάνων, σε αποθήκες καυσίμων και σε οχήματα στην απέναντι και έπειτα σχεδόν αφρούρητη πλευρά της βάσης.

Η καταστροφή ήταν βαριά. Ο Lassen και ο Jones είχαν καταφέρει να ανατινάξουν ένα στούκα.

Κατά την διάρκεια της επιχείρησης ο Lassen και ο Βρετανός δεκανέας του είχαν χάσει επαφή μεταξύ τους στο σκοτάδι.

Ούτε ο Nicholson, ούτε ο Greaves μπόρεσαν να βρουν τους άλλους δυο, αλλά άρχισαν τον μακρύ δρόμο της επιστροφής τους προς την ακτή.

Οι Lassen και Jones βρέθηκαν ξανά μαζί μετά που ο Άντυ είχε περάσει για πρώτη φορά μια ολόκληρη μέρα κρυμμένος σε ένα λαχανόκηπο και μια άλλη σ’έναν κρεμμυδόκηπο, μη έχοντας τίποτε να φάει εκτός από λάχανα και κρεμμύδια και τίποτα απολύτως να πιει.

Βρέθηκε από έναν αγρότη, τον ιδιοκτήτη του δεύτερου κήπου ο οποίος τον πήγε σ’ένα χωριό όπου προς έκπληξή του είδε εκεί τον Jones μαζί με τον ντόπιο οδηγό τον Χναράκη.

Κυνηγημένος από τους γερμανούς, νύχτα και μέρα, οι οποίοι είχαν προκυρήξει αντί υψηλής ( αδράς ) αμοιβής τα κεφάλια τους, και με άσχημα προαισθήματα ότι θα έπαιρναν ομήρους από τον πληθυσμό, τελικά αυτοί επέστρεψαν στην νότια ακτή όπου ο ταγματάρχης Sutherland είχε στήσει την μικρή τους βάση.

Η άλλη περίπολος υπό την συνοδεία του υπολοχαγού Ronnie Rovve της φρουράς Scots είχαν επίσης επιστρέψει.

Δεν είχε τύχη διότι ένα αεροδρόμιο στο Τυμπάκι στην Νότια Κρήτη, στο οποίο αυτοί επρόκειτο να επιτεθούν εγκαταλείφθη από τους γερμανούς.

Αφετέρου ο Lamonby, με έναν δεκανέα που είχε πάρει μαζί του, πέτυχε να καταστρέψει 200.000 λίτρα βενζίνης σε μια αεροβάση κοντά στην πρωτεύουσα του νησιού, το Ηράκλειο.

To κατάφεραν χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από την γερμανική περίπολο που τους κυνηγούσε κατά πόδας.

Οι γερμανοί ήταν ενήμεροι ότι οι επιτιθέμενοι θα προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τη Νότια ακτή. Ως εκ τούτου αυτοί συγκέντρωσαν ισχυρές δυνάμεις εκεί και υπήρξε κάποια μαχητική διάθεση μέχρις ότου οι άνδρες του Sutherland καταφέρουν να επιβιβαστούν σ’ένα μηχανοκίνητο τορπιλοβόλο μαζί με ένα μεγάλο αριθμό Κρητικών ανταρτών, οι οποίοι συνόδευαν αυτούς.

Δυο γερμανούς αιχμαλώτους πήραν μαζί τους καθ’οδόν.

Παρά τις επιτυχίες τους, η αποστολή ολοκληρώθηκε θλιβερά όταν ο καλύτερος φίλος του Lassen ο Kenneth Lamonby έπεσε νεκρός στην τελική μάχη και οι γερμανοί εξετέλεσαν 52 χωρικούς από την γύρω περιοχή του Καστελλίου επειδή εφέροντο ότι υποτιθέμεθα εβοήθησαν τους επιδρομείς.

Όμως η επιχείρηση είχε επίσης ένα απολαυστικό επακόλουθο. Η δύναμις έπλευσε στην Αίγυπτο και όταν ο Sutherland και Lassen περνούσαν μέσα από το Κάιρο για να παραδώσουν τους αιχμαλώτους τους, δίψασαν και σταμάτησαν το τζιπ τους για να πιουν και να φάνε κάτι στο φημισμένο εστιατόριο Groppi.

Μετά δυσκολίας μπόρεσαν να αφήσουν τους δυο γερμανούς να κάθονται αφρούρητοι στο ανοικτό καμιόνι. Έτσι τους πήραν μέσα μαζί τους και εκεί κάθισαν οι αιχμάλωτοι με τις στολές της Wehrmacht ανάμεσα σε πολλούς συμμάχους αξιωματικούς χωρίς ούτε ένας να τους προσέξει. Το βράδυ τους συνόδευσαν στον κινηματογράφο πριν τους παραδώσουν στην αιχμαλωσία.

Μετά από αυτά τα γεγονότα ο Anders Lassen επροτάθη για τον δεύτερο στρατιωτικό σταυρό.

Η επιδρομή στην οποία είχε συμμετάσχει με τέτοια μεγάλη επιτυχία, βοήθησε ώστε να ατονίσουν επιθέσεις της Luftwaffe επί των παραβιάσεων των πλοίων, όταν οι συμμαχικές Δυνάμεις αποβιβάστηκαν στην Σικελία την 10η Ιουλίου 1943.

Επίσης την ίδια μέρα οι άντρες του Sutherland έδωσαν την τελική τους μάχη με τους γερμανούς στην Κρήτη.



Παρατηρήσεις

στο κείμενο:

Α. Το παραπάνω συγκλονιστικό κείμενο του Mogens Kofod Hansen, μας αποκαλύπτει για πρώτη φορά τα ονόματα των σαμποτέρ που μπήκαν στο αεροδρόμιο Καστελλίου και πραγματοποίησαν το σαμποτάζ το βράδυ της Κυριακής 4 Ιουλίου, ξημερώματα 5 Ιουλίου 1943. Αυτοί είναι :

1η ομάδα

Υπολοχαγός:

Άντερς Λάσσεν

Δεκανέας: Τζόουνς

2η ομάδα

Λοχίας: Νίκολσον

Σμηνίας:

Κίμωνας Ζωγραφάκης

Δεκανέας: Γκρέιβς

Β. Επικεφαλής της επιχείρησης που έγινε ταυτόχρονα σε τρεις στόχους, στο αεροδρόμιο Καστελλίου, στο αεροδρόμιο Τυμπακίου και στο αεροδρόμιο Ηρακλείου ήταν ο ταγματάρχης Σάδελαν ο οποίος έμεινε στην παραλία Τρυπητή με έναν ασυρματιστή και συντόνιζε την επιχείρηση.

Στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου πήγε ο υπολοχαγός Λάμομπη με τον Γιάννη Ανδρουλάκη και αφού δεν βρήκαν αεροπλάνα ανατίναξαν τις αποθήκες καυσίμων στα Πεζά. Στο αεροδρόμιο Τυμπακίου πήγε ο Υπολοχαγός Ρόνυ Ρόβ με τον Γιώργη Βοσκάκη αλλά ούτε εκεί υπήρχαν αεροπλάνα.

Γ. Από τα παραπάνω, διαπιστώνει κανείς ότι το μοναδικό αεροδρόμιο που τον Ιούλιο του 1943 είχε πλήρη επιχειρησιακή δράση ήταν του Καστελλίου. Αποδεικνύει έτσι και την σημασία που έδιδαν οι Γερμανικές δυνάμεις στο αεροδρόμιο αυτό. Εδώ υπάρχει μια εξήγηση. Ότι τα αεροδρόμια Ηρακλείου και Τυμπακίου ήταν ανοιχτά στο Κρητικό και Λυβικό πέλαγος αντίστοιχα, και γινόταν εύκολος στόχος για τα συμμαχικά αεροπλάνα. Του Καστελλίου όμως, κλεισμένο μέσα στα βουνά, δεν ήταν ο εύκολος στόχος.

Από τις χιλιάδες βόμβες που έριξαν οι σύμμαχοι στα χρόνια 1942-1944, λίγες κατάφεραν να πέσουν μέσα στους διαδρόμους και να προκαλέσουν ζημιές. Αυτό μαρτυρούν και οι κάτοικοι της περιοχής οι οποίοι έζησαν τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς.

Δ. Το κείμενο του Mogens Kofod Hansen δεν κάνει αναφορές στους Έλληνες που βοήθησαν στην επιτυχία του σαμποτάζ του Καστελλίου. Και μιλώ για τους Έλληνες που οδήγησαν, τροφοδότησαν και κατηύθυναν τους σαμποτέρ 17 μέρες που έμειναν στην Κρήτη. Στέκεται περισσότερο στο επιχειρησιακό μέρος του σαμποτάζ. Πώς να θυμάται βέβαια ένας ξένος, τα τόσα ονόματα των Ελλήνων που συναντούσε καθημερινά αυτές τις 17 ημέρες ;

Η μαρτυρία του Κίμωνα Ζωγραφάκη έρχεται να καλύψει αυτό το κενό της μη αναφοράς των Ελλήνων σ’αυτήν την σημαντική επιχείρηση των συμμάχων.

Ε. Ο Mogens Kofod Hansen μιλά για 52 χωρικούς από την περιοχή του Καστελλίου που εξετέλεσαν οι γερμανοί. Η αλήθεια είναι ότι οι γερμανοί εκτέλεσαν 19 πατριώτες από το νομό Ηρακλείου στα Καμίνια, τρεις από αυτούς από την περιοχή του Καστελλίου, 10 πατριώτες στη Φορτέτσα στο Ρέθυμνο και 20 πατριώτες στην Αγυιά Χανίων. Σύνολο εκτελεσμένων 49, μεταξύ των οποίων και έξι ( 6 ) Εβραίοι, όπως θα αποκαλύψουμε στην συνέχεια των γεγονότων.

Συνεχίζεται